عملكرد و بهره‌وري مصرف آب گندم در تناوب زراعي پنبه- گندم در تيمارهاي مختلف خاك‌ورزي و بقاياي گياهي

به منظور تعيين اثر سطوح مختلف آب آبياري بر ميزان عملكرد، حجم آب مصرفي و بهره وري مصرف آب و خصوصيات زراعي محصولات در تناوب زراعي پنبه-گندم در منطقه معتدل خراسان رضوي، آزمايشي با استفاده از طرح كرت‌هاي دوبار خرد شده بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات گناباد و در سال زراعي 95-1394 انجام شد. تيمار روش خاك ورزي در سه سطح (بدون شخم، شخم متداول و شخم كاهش يافته) در كرت هاي اصلي، تيمار مديريت بقايا در سه سطح (شامل بدون بقايا، حفظ 30 درصد بقايا و حفظ 60 درصد بقايا) در كرت هاي فرعي و سطوح مختلف آب آبياري در سه سطح (50، 75  و 100 درصد آب مورد نياز بر اساس سند ملي آب) در كرت هاي فرعي فرعي قرار گرفت. براي كشت گندم از رقم پارسي استفاده شد. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه گندم بصورت غير معني داري از تيمار بي خاك ورزي و بدون بقاياي گياهي حاصل شد. حذف عمليات خاك ورزي و كشت مستقيم موجب افزايش عملكرد دانه گندم گرديد كه از نظر اقتصادي نيز قابل توصيه مي باشد زيرا موجب كاهش هزينه هاي توليد مي شود. حفظ يا حذف بقاياي گياهي تاثير معني داري بر عملكرد نداشت ولي اثرات مثبت بقاياي گياهي بر بهبود خصوصيات خاك و به تبع آن بر عملكرد محصولات زراعي در ميان مدت يا دراز مدت قابل انتظار مي باشد. در مورد برهمكنش اثر تيمارهاي خاك ورزي × بقاياي گياهي × آبياري، بيشترين ميزان عملكرد از تيمار بي خاك ورزي با حفظ 30% بقايا و سطح آبياري 100 درصدآب مورد نياز به ميزان 6249 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. بيشترين ميزان بهره‌وري مصرف آب گندم از تيمار بدون خاك ورزي، بدون بقايا و سطح آبياري 50 درصد به ميزان 1.57 كيلوگرم در مترمكعب حاصل شد. بيشترين عملكرد گندم از تيمار آبياري كامل (100% آب مورد نياز ) بدست آمد كه با تيمار كم آبياري 75% تفاوت آماري معني دار داشت. با اعمال تيمار آبياري 50%، عملكرد گندم 36.3 درصد و با اعمال تيمار آبياري 75% عملكرد گندم 31.5 درصد نسبت به تيمار آبياري 100% (شاهد) كاهش معني دار يافت. بنابراين، امكان صرفه جويي در آب مصرفي گندم در كشاورزي حفاظتي وجود دارد زيرا بهره وري مصرف آب در مقايسه با كشاورزي رايج افزايش مي يابد.