اثرات تغييراقليم و خشكسالي روي ريسك درآمدي و الگوي كشت زراعي در شبكه آبياري دشت قزوين

تغيير اقليم يكي از رخدادهاي طبيعي در حال وقوع است كه موجب افزايش دما، كاهش بارندگي ها، تغييرات بيلان آبي، كاهش سطح توليد و وقوع خشكسالي هاي پي‌درپي مي شود. لذا پيش بيني و بررسي اثرات تغيير اقليم و خشك‌سالي به‌منظور تصميم گيري مديران و برنامه ريزي آينده بسيار ضروري است. با توجه به اين رويكرد، در مطالعه حاضر به بررسي اثرات تغيير اقليم و خشك‌سالي بر الگوي كشت و اثرات ريسك درآمدي آن در دشت قزوين پرداخته شد. در اين تحقيق، براي شبيه سازي متغيرهاي اقليمي دما و بارش در آينده و ميزان تغييرات آن ها در ادوار آتي در غالب سناريوهاي اقليمي A1B، A2و B1از مدل LARS-WGاستفاده شده است. همچنين از شاخص SPIبه‌منظور تعيين دوره هاي خشك‌سالي و تغيير حجم آب استفاده گرديد. در ادامه، با به كارگيري رهيافت برنامه ريزي رياضي و تدوين مدل تلفيقي موتادهدف با رهيافت برنامه ريزي اثباتي، الگوي كشت منطقه در سناريوهاي اقليمي و دوره هاي خشكسالي شبيه سازي و اثرات ريسكي اين سناريوها موردبررسي قرار گرفت. نتايج حاكي از آن است كه در هر سه سناريوي اقليمي در طي سال هاي آينده، دما افزايش و بارش كاهش مي يابد و الگوي كشت به سمت محصولات باثبات درآمدي بالاتر سوق پيدا مي كند و تنها سطح زير كشت گندم كاهش مي يابد و سطح زير كشت ديگر محصولات افزايش مي يابد. در سناريوي خشكسالي نيز به دليل كاهش حجم آب، الگوي كشت به سمت محصول با آب بري كمتر مي رود و محصولات باثبات درآمدي بالاتر تغييرات كمتري دارند. ريسك درآمدي با تغيير اقليم و خشكسالي كاهش مي يابد و در بدترين سناريوي خشكسالي (خشكسالي خيلي شديد) و تغيير اقليم (سناريو A2در دوره 2049-2040) به ترتيب به ميزان 68.1% و 6.377% كاهش يافته است. بازده برنامه اي نيز همزمان با كاهش ريسك درآمدي به‌صورت غيرخطي كاهش خواهد يافت. با توجه به اثرات اقتصادي تغيير اقليم و خشكسالي در برنامه ريزي هاي بلندمدت، به‌منظور افزايش توليدات كشاورزي منطقه، استفاده از واريته هاي جديد محصولات كشاورزي به‌منظور بهبود عملكرد، توسعه سطح زير كشت محصولات با نياز آبي كمتر نظير جو آبي در زمان خشكسالي، و محصولات باثبات درآمدي بالاتر مانند جو آبي، ذرت دانه اي، چغندر و گوجه در طي سال هاي آينده پيشنهاد مي گردد.