تعيين الگوي كشت بهينه با هدف پايداري آب زيرزميني

آب‌زيرزميني بزرگ‌ترين منبع آب‌شيرين در دسترس بر روي كره زمين بوده كه در بسياري از كشورها به دليل اضافه برداشت در معرض خطر نابودي قرار گرفته است. تعيين الگوي كشت بهينه اي كه همراه با كاهش تخصيص منابع آب منجر به كاهش درآمد كشاورزان نشود، مي‌تواند راهكاري مناسب در راستاي پايداري آب زيرزميني باشد. در پژوهش حاضر روشي ارائه شده كه علاوه بر پايداري آب زيرزميني، كاهش درآمد كشاورزان به حداقل برسد. براي اين منظور، ابتدا چهار سناريوي برداشت از آبخوان تعريف و با استفاده از مدل سامانه پشتيبان تصميم‌گيري نيشابور براي هر سناريو، تغييرات سطح آب زيرزميني محاسبه شد. همچنين با استفاده از پرسش نامه، بهره‌وري اقتصادي آب از 242حلقه چاه كشاورزي و براي نه محصول غالب دشت نيشابور در سال 1395 برآورد شد.براي حداقل‌سازي كاهش درآمد كشاورزان، بازتخصيص آب به محصولات مختلف و تعيين سطح زيركشت هر كدام، بر اساس بهره‌وري اقتصادي هر محصول انجام شد. با توجه به تغييرات سطح آب و شرايط موجود، سناريوي برداشت به اندازه آب تجديدپذير (9/414 ميليون مترمكعب)، به عنوان سناريوي برتر گزيده شد. در صورت اجرايي شدن اين سناريو، براي پايداري آب‌زيرزميني ميزان 5/227 ميليون مترمكعب از تخصيص‌ كاسته مي‌شود. نتايج نشان داد، كاهش تخصيص آب منجر به كاهش 27061 هكتار سطح زيركشت و كاهش حدود 5/83 ميليارد تومان درآمد خواهد ‌شد. براي جبران كاهش درآمد، استفاده از كشت‌هاي جايگزين پسته و زعفران با توجه به بالاترين بهره‌وري اقتصادي و مصرف آب كمتر پيشنهاد شد. در الگوي پيشنهادي 18000 هكتار زعفران يا 4473 هكتار پسته جايگزين كشت‌هاي فعلي مي‌شود و جاليز و چغندرقند بيشترين درصد كاهش سطح زيركشت را دارند.