بازكاوي آرايه مشاكله و نقش شناخت آن در تفسير قرآن

فن مشاكله از آرايه‌هاي معنويِ بديع و بر پايه همگوني است كه بسياري از نمونه‎هاي برجسته آن در ميان كاوش هاي قرآني، ناشناخته يا كم‎شناخته مانده است. اين پژوهش پس از بازخواني تاريخچه و بازشناخت جايگاه مشاكله در علوم بلاغت ‎و بازتعريف گونه‎هاي آن، به شيوه توصيفيتحليلي، با نو‌خواني آيات در پي يافتن نمونه‎هاي تازه و نغزِ اين آرايه در قرآن رفته است. از آنجا كه برخي قرآن‌پژوهان، دانش بديع را تنها در زيبايي‎شناسي متن كارا دانسته و در تفسير سودمند نديده‌اند، هدف بنيادين اين جستار، پاسخ بدين پرسش است كه شناخت آرايه مشاكله در فرايند برداشت معناي متن قرآن چه كاركردهايي دارد؟ اين پژوهش نشان مي‎دهد مفسّر آشنا با اين شيوه ادبي، به مدلول ظاهريِ واژگان بسنده نكرده، در دام خطاي در تفسير نيفتاده و در پي آشكارسازي انگيزه گزينش واژگان خواهد رفت. افزون بر اين چند سودمندي، نشان داده مي‎شود نمايان‌سازي لحن تهكمي متن و پيش‌آوري برداشتي رسا و گيرا بر پايه همگوني، از ديگر كاركردهاي شناخت آرايه مشاكله است.