بررسي آثار فاضل صالح السامرايي بر پايه نظريه نظم جرجاني با استناد به قرآن كريم

اين مقاله كه به شيوه توصيفي تحليلي انجام شده است، به واكاوي برخي آثار فاضل السامرايي بر اساس نظريه نظم خواهد پرداخت و نشانه‌هاي كاربست اين نظريه در آثار سامرايي را تبيين خواهد نمود. فاضل السامرايي زبان شناس و نحوي برجسته معاصر مي باشد كه با ارائه ديدگاه‌هاي نوين پيرامون زبان شناسي و علم نحو، خدمات شاياني به حوزه مطالعات قرآني ارائه نموده است. وي كليه مباحث زبان شناسي و نحوي را با استشهاد به آيات شريفه قرآن كريم، معنايابي كرده و ظرافت‌ها و لطافت‌هاي تعابير قرآني و بهر‌گيري قرآن از ظرفيت‌هاي تعبيري زبان عربي را به خوبي اثبات نموده است. نويسندگان بر اين باورند كه او در تأليف آثار ارزنده خود، از نظريه نظم عبدالقاهر جرجاني متأثر بوده است و ردپاي نظريه نظم جرجاني، در اغلب آثارش به چشم مي‌خورد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه سامرايي همانند جرجاني سهم ويژه‌اي براي نحو در بلاغت كلام قائل شده است. با وجود اينكه او متأثر از نظريه نظم است؛ ولي آراء و ديدگاه‌هاي متنوع‌تري در مسائل مختلف ارائه داده كه نشانگر جزئي‌نگري بيشتر وي در حوزه مسائل نحوي مي‌باشد. او علاوه‌بر بسط بيشتر موضوع، به سوي نحو مدرن و پيشرفته حركت كرده و به واسطه ساده‌سازي مسائل نحوي و به عبارتي: «نقد نحو»، بسياري از پيچيدگي‌هاي نحو و قواعد خشك حاكم بر آن را كنار زده است؛ از اين رو مي‌توان ادعا كرد كه وي در اين زمينه از جرجاني نيز پيشي گرفته و با ارائه دقيق، كامل و همه‌جانبه موضوعات نحوي و شواهد بسياري كه ارائه مي‌دهد، معنايابي نحو را حتي گسترده‌تر از جرجاني انجام داده است.