تحليل متن سوره مريم براساس نظريه كنش گفتاري با تأكيد بر الگوي جان سرل

كاربست نظريه‌هاي جديد زبان شناسي در تحليل متون ديني، افق‌هاي جديدي را در برابر پژوهشگران هر دو حوزه قرار مي‌دهد. نظريه ‌‌‌كنش‌هاي گفتاري آستين و سرل از جمله اين نظريه ‌ها مي‌باشد. بررسي ارتباط ميان ذهن گوينده و كنش و كاري كه با زبان انجام مي‌شود، هدف اصلي اين نظريه زبان شناسي است كه با تأثير از مطالعات فلسفه تحليلي مطرح شد. به كارگيري اين نظريه در تحليل متن قرآن، لايه‌هاي عميقي از معاني آيات را آشكار مي سازد و نشان مي دهد كه چگونه مي توان از گزاره ها و اسلوب‌هاي شايع در قرآن با توجه به سياق و بافت آيات، معاني متعددي برداشت كرد. پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي و با تأكيد بر الگوي جان سرل در اين نظريه، به تحليل كنش‌هاي گفتاري در سوره مريم مي پردازد. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه از ميان كنش‌هاي پنجگانه سرل، كنش‌هاي اظهاري، ترغيبي و سپس عاطفي بيشترين بسامد را در اين سوره دارند. كنش اظهاري غالبا به منظور باز خواني سرگذشت اقوامي است كه به دليل غفلت و سرپيچي از پيشوايان ديني، دچار گمراهي و در نهايت هلاكت شده اند. كنش ترغيبي ضمن آگاه نمودن مخاطبان از سرنوشت پيشينيان، آنان را به پيمودن مسير سعادت و رستگاري تشويق مي كند و كنش عاطفي نيز براي بيان حالات و شرايط روحي و عاطفي شخصيت‌هاي مذكور در سوره مريم مي‌باشد. غالب اين كنش ها به صورت غير مستقيم مي باشند و توان تعبيري و عمق معاني آيات به گونه اي است كه در بسياري از موارد بيش از يك كنش گفتاري در اين آيات وجود دارد.