بررسي فناوري‌هاي صوتي پايش جريان در رودخانه‌ها

در كشورهاي توسعه يافته انواع مختلفي از دستگاه‌هاي صوتي جهت پايش منابع آب سطحي توسعه يافته است. به‌طوركلي روش‌هاي به‌كارگيري امواج صوتي به منظور پايش جريان آب در رودخانه‌ها به سه دسته مبتني بر قانون داپلر، روش زمان طي شده و روش تيكه‌نگاري صوتي تقسيم مي‌شوند. دستگاه‌هاي مبتني بر قانون داپلر با نام اي‌دي‌سي‌پي عموما به صورت متحرك مورد استفاده قرار مي‌گيرند و نه تنها سرعت و دبي جريان رودخانه را اندازه‌گيري مي‌كنند، بلكه نقشه بستر رودخانه را نيز تهيه مي‌كنند. اما مهم‌ترين ايراد اين روش عدم اندازه‌گيري پيوسته جريان است. دستگاه‌هاي مبتني بر زمان طي شده در دو طرف رودخانه به صورت مورب نصب مي‌شوند و با ارسال و دريافت امواج صوتي، سرعت جريان را به صورت پيوسته اندازه‌گيري مي‌كنند. مهم‌ترين عيب اين روش ارسال امواج صوتي در يك راستاي مستقيم از عمق رودخانه است. بنابراين براي تخمين سرعت متوسط رودخانه به محاسبات پيچيده و واسنجي دستگاه نياز است. همچنين يكي از ملزومات استفاده از اين روش تهيه نقشه بستر به منظور تخمين دبي رودخانه است. روش سوم، دستگاه‌هاي تيكه‌نگاري صوتي است كه مانند روش زمان طي شده در دو طرف رودخانه به صورت مورب نصب مي‌شوند و با ارسال و دريافت امواج صوتي سرعت جريان را به صورت پيوسته اندازه‌گيري مي‌كنند. در اين روش بر خلاف روش زمان طي شده امواج صوتي در كل عمق آب انتشار مي‌يابند و سرعت متوسط جريان در مقطع عرضي بدون نياز به محاسبات پيچيده و يا واسنجي اندازه‌گيري مي‌شود.  ايراد اين روش نيز مانند روش زمان طي شده، نياز به نقشه‌برداري بستر رودخانه است.