نقدي بر «كاشفيّت ذاتي قطع از واقع» در پرتو معرفت ‌شناسي جديد

قطع، نقش معرفتي مهمّي در اصول فقه شيعي دارد و «كاشفيّت ذاتي قطع از واقع» يكي از اساسي ترين علل اهميّت قطع است. مقاله‌ حاضر با ارزيابي جايگاه و مباني حجيّت قطع در نظام اصول فقه شيعي، مي‌ كوشد تا كاشفيّت ذاتي قطع از واقع را نقادانه تحليل كند. در اين راستا، با استفاده از مباني معرفت ‌شناسي مدرن و تمايز ميان «بود» و «نمود» در انديشه‌ كانت، اثبات مي ‌كنيم كه «كاشفيّت ذاتي قطع از واقع» ايده‌ قابل دفاعي نيست. به علاوه، نشان مي ‌دهيم كه مباني نظريه‌ تخطئه كه مورد قبول قاطبه‌ علماي شيعي هم هست با يافته ‌هاي معرفت ‌شناسي مدرن همسوست و توجه به پيامدهاي تخطئه، مانع پذيرش كاشفيّت ذاتي قطع از واقع خواهد بود. البته، نتيجه‌ انكار كاشفيّت ذاتي قطع از واقع و تضعيف جايگاه قطع در معرفت‌ شناسي اصول فقه همانا امكان پذيرش برخي ظنّون عقلي و گسترش جايگاه عقلانيّت خودبنياد (مستقلّات عقلي) در روند استنباط احكام خواهد بود.