بررسي و نقد كتاب درس‌نامۀ اقتصاد رفاه با نگرش اسلامي

اقتصاد رفاه شاخه‌اي از علم اقتصاد است كه تاكنون تلاش‌ چنداني براي فهم، نقد، و بومي‌سازي آن ازجانب اقتصاددانان مسلمان صورت نگرفته است. كتاب درس‌نامه اقتصاد رفاه با نگرش اسلامي از نخستين آثاري است كه كوشيده، ضمن تبيين و نقد اقتصاد رفاه متعارف، جنبه‌هايي از آموزه‌هاي اسلام دراين‌باره را نمايان سازد. چنين اقدام دشواري شايسته تقدير است. در اين مقاله، ضمن اشاره به دشواري‌ها و ضرورت‌ چنين مباحثي، به‌منظور پيشرفت دانش در اين حوزه، جنبه‌هايي از ويژگي‌هاي شكلي و محتوايي اين كتاب نقد شده است. ازنظر محتوايي، گذشته از برخي اشكالات درون‌ساختاري و كاستي‌هاي موجود در منابع و ارجاعات، سه نقد اساسي وارد است: نخست اين‌كه علي‌رغم پيچيدگي موضوع، تحليل‌ و بررسي‌هاي ارائه‌شده قوت لازم را ندارد و گاهي موجب سردرگمي مخاطب مي‌شود. دوم اين‌كه محتواي كتاب با عنوان آن تطابق ندارد؛ زيرا اولاً فاقد بسياري از ويژگي‌هاي كتاب درسي است و ثانياً بيش‌تر به مباحث «فلسفه اقتصاد رفاه» پرداخته است تا «اقتصاد رفاه». ازنظر جامعيت نيز جاي خالي بعضي از مطالب مهم، هم‌چون «توابع رفاه اجتماعي» در آن مشهود است. سوم اين‌كه در كاربرد برخي از اصطلاحات تخصصي، هم‌چون «عيني يا ذهني‌بودن رفاه»، «رفاه فردي و اجتماعي»، و «رفاه‌گرايي و فرارفاه‌گرايي» اشكالاتي وجود دارد.