خداي وحدت وجودي و تصاوير برآمده از آن در آثار منظوم عطار نيشابوري

انديشه وحدت وجود يكي از انديشه هاي غالب در عرفان است. عطار نيشابوري نيز به عنوان يكي از نمايندگان عرفان اسلامي، طبيعتاً از انديشه وحدت وجود متاثر بوده است. بسياري از تصاويري كه عطار نيشابوري از خداوند و رابطه او با انسان و طبيعت عرضه كرده در چارچوب انديشه وحدت وجود جاي مي‌گيرد. اين مقاله در پي آن است تا پر بسامدترينِ اين تصاوير را در آثار منظوم عطار بررسي و تحليل كند. همچنين از آنجا كه از انديشه وحدت وجود، سه قرائت (يعني عينيت، متافيزيك سطوح و تجلي) موجود است كوشش شد تا رابطه اين قرائت هاي سه گانه از وحدت وجود با تصاوير مذكور سنجيده شود تا نشان داده شود عطار احتمالا به كدام يك از قرائت هاي سه گانه از وحدت وجود گرايش داشته است. در نتيجه اين پژوهش روشن شد كه چهار تصوير « آشكارِ نهان »، « بحر» ، « خورشيد » و « سيمرغ » بيشترين بسامد را در بين تصاوير وحدت وجودي از خدا در آثار منظوم عطار دارد . در هر تصوير به « رابطه خدا و جهان و انسان » ، « خداي درون » ، « راه وصال » و « تجربه عرفاني » پرداخته شد. در همه تصاوير جهان و انسان جزوي از خدا و وابسته گريز ناپذير آن دانسته شده است. تمناي انسان براي رسيدن به گونه‌اي در او تعبيه شده است. اين تصاوير زماني كه خصلت تجربي مي‌يابند و حاصل مكاشفات عرفاني هستند غالباً صورتي متناقض‌نما پيدا مي‌كنند.