شأن اخلاقي حيوانات از ديدگاه انديشمندان غرب، مسلمان و قرآن كريم با تأكيد بر تفسير الميزان

شأن اخلاقي حيوانات، موضوعي است كه در غرب از قبل مورد توجه بوده است، اما در ميان انديشمندان مسلمان زمينه‌اي براي طرح آن وجود نداشته است. در خصوص شأن اخلاقي حيوانات ميان انديشمندان غير مسلمان، از ديدگاه انسان¬محور ـ ديدگاه افراطي ـ كه براي هيچ موجودي غير از انسان شأن اخلاقي قائل نيست تا ديدگاه بوم¬محور ـ ديدگاه تفريطي ـ كه براي تمام عالم هستي شأن و احترام قائل است به چشم مي¬خورد كه تمام آنها قابل نقد هستند. انديشمندان مسلمان اولاً با وسعت و عمق در اين بحث ورود نداشته‌اند، ثانياً با توجه به مباني اعتقادي يكسانِ مبتني بر آيات و روايات¬شان، اگر به بحث ورود پيدا كنند به ديدگاهي يكسان و يا حداقل مشابه؛ يعني وجود شأن اخلاقي براي حيوانات خواهند رسيد. اين مقاله كه از نوع كتابخانه¬اي است تلاش كرده با روشي وحياني نقلي و نيز تحليلي توصيفي شأن اخلاقي حيوانات را از ديدگاه انديشمندان غربي و مسلمان و آنگاه از ديدگاه قرآن بررسي نمايد. از ديدگاه قرآن، وجود ويژگي¬هاي شأن اخلاقي ـ شعورمندي، هدفمندي و اختيار ـ در حيوان كه لازمة شأن اخلاقي مستقل است، امري ممكن به نظر مي¬رسد و در نتيجه شأن اخلاقي حيوانات امري باورپذير مي¬نماياند.