نقش كاني‌هاي رسي اتوژنيك در حفظ تخلخل و تراوايي اوليه در مخازن هيدروكربني ماسه‌سنگي (مقاله مروري)

بين فرايندهاي دياژنزي، تشكيل سيمان‌هاي كوارتزي مهم‌ترين عامل كاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوايي در ماسه‌سنگ‌هاي با عمق تدفين زياد (بيشتر از 2 كيلومتر) است. كاني‌هاي رسي اغلب به‌عنوان كاهش‌دهندۀ كيفيت مخازن هيدروكربوري ماسه‌سنگي شناخته مي‌شوند؛ هرچند بررسي مقاله‌هاي گوناگون و مطالعه‌هاي دقيق فرايندهاي دياژنزي نشان مي‌دهد تشكيل كاني‌هاي رسي اتوژنيك در برخي از شرايط دياژنزي نه‌تنها موجب كاهش كيفيت مخزني نمي‌شود، حفظ تخلخل و تراوايي اوليه را در پي دارد. در مقالۀ حاضر، بررسي پژوهش‌هاي پيشين و مقايسۀ نتايج با دو نمونۀ شاهد نشان داد اگر در شرايط ائودياژنز، كاني‌هاي رسي با شكل پوشانندۀ ذرات به‌طور پيوسته سطح ذرات را بپوشانند، مانع از تشكيل سيمان كوارتزي در شرايط مزودياژنز مي‌شوند؛ اين شرايط موجب حفظ تخلخل و تراوايي اوليه و درنتيجه، كيفيت مخزني خوب درماسه‌سنگ‌هاي با عمق تدفين زياد مي‌شود. مطالعه‌هاي گوناگون نشان مي‌دهند بين كاني‌هاي رسي اتوژنيك، كلريت در درجۀ اول و ايليت در درجۀ دوم فراوان‌ترين و مهم‌ترين كاني‌هاي رسي اتوژنيك در ماسه‌سنگ‌ها هستند؛ بر اين اساس، شناخت شرايط تشكيل و شيوۀ گسترش كاني‌هاي رسي پوشانندۀ ذرات به پيش‌بيني و معرفي توالي‌هاي با كيفيت مخزني خوب در اكتشاف مخازن ماسه‌سنگي هيدروكربوري كمك بسياري مي‌كند.