بررسي تغييرات جمعيتي و اثرگذاري آن بر تغييرات كاربري اراضي (مطالعه موردي: شهر گرگان)

امروزه رشد و گسترش فيزيكي شهر و تخريب بي‌رويه اراضي كشاورزي يكي از مشكلات تمدن بشري به ويژه در كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌رود. اگرچه توسعه فيزيكي شهرها به جهت ماهيت، فرآيندي پويا و گريزناپذير است اما رشد شتابان، بي‌ضابطه و ناهمگون فيزيك شهر، ضرورت برنامه‌ريزي صحيح براي حفظ منابع با ارزش زمين و اقتصاد مولد جامعه را آشكار مي‌سازد. اين نوشتار سعي دارد ارتباط بين تغييرات جمعيت را با تغييرات كاربري اراضي منطقه در طي يك دوره 21 ساله در شهر گرگان بررسي نمايد. در اين راستا از داده‌هاي تصاوير ماهواره‌اي لندست، سنجنده‌هاي TM (1994) و OLI (2015)؛ و تكنيك‌هاي دورسنجي مانند طبقه‌بندي نظارتي و تفاضل تصاوير براي شناسايي و پايش تغييرات استفاده شده است. نتايج طبقه‌بندي حاكي از سه كلاس كاربري شامل جنگل، مناطق شهري و زمين كشاورزي مي‌باشد. نتايج بررسي تغييرات كاربري اراضي بيانگر سير صعودي سطح مناطق مسكوني (1870 هكتار) و سير نزولي مساحت اراضي كشاورزي (1712 هكتار) و جنگلي (158 هكتار) مي‌باشد. همچنين آمار جمعيتي در اين دو سال تهيه و ضريب رشد جمعيت محاسبه شد. با توجه به نتايج به دست آمده نرخ تغيير شهر در منطقه مورد بررسي مثبت بوده و در واقع افزايش يافته و نرخ تغيير زمين‌هاي كشاورزي و مناطق جنگلي منفي بوده است. به طو كلي بيشترين تغييرات كاربري مربوط به اراضي كشاورزي بوده و بيشتر تغييرات به سمت غرب و شرق شهر گرگان است كه اين تغييرات سبب از بين رفتن زمين‌هاي كشاورزي و جنگلي و در كل ناپايداري روند توسعه شهر شده است.