مدل‌سازي و پيش‌بيني تغييرات ميانگين سالانه دماي تهران

توجه به تاثير دما در شرايط اقليمي هر منطقه و اهميت پيش‌‌بيني آن در برنامه‌‌ريزي‌‌هاي محيطي، استفاده از روش‌‌هاي آماري براي بررسي تغييرات و پيش‌‌بيني دما را اجتناب‌‌ناپذير كرده است. روش‌‌هاي آماري ابزاري مفيد براي شناخت و تحليل رفتار متغيرهاي اقليمي هستند. امروزه، مدل‌‌سازي و پيش‌‌بيني فراسنج‌‌هاي اقليمي به سبب تغييرات آب و هوايي، گرمايش جهاني و خشكسالي‌‌هاي اخير اجتناب‌‌ناپذير شده است. دما از جمله فراسنج‌‌هاي اقليمي است كه در برنامه‌‌ريزي‌‌هاي محيطي، مديريت منابع آبي و كشاورزي داراي اهميت است. در اين نوشتار، با بهره‌‌گيري از آزمون آماري گرافيكي من كندال كه يكي از شيوه‌‌هاي پيشنهادي سازمان هواشناسي جهاني براي تحليل سري‌‌هاي زماني است؛ روش شيب خط سن و مدل آريماي باكس-جنكيز، روند تغييرات ميانگين دماي سالانه در تهران بررسي شد. براي بررسي اين روند و دستيابي به يك الگوي مناسب در اين زمينه، داده‌‌هاي ميانگين دماي سالانه ايستگاه سينوپتيك تهران در بازه زماني 2014-1951 از سازمان هواشناسي كشور اخذ شد. نتايج تحليل روند نشان داد كه روند صعودي معناداري در رفتار سري زماني ميانگين دماي سالانه وجود دارد. شيب روند محاسبه شده توسط آزمون سن نيز برابر با 0.037 در هر سال است. در ادامه، براساس روش‌‌هاي معمول الگوسازي در خانواده الگوهاي ARIMA مدل con )1، 1، 0( ARIMA پس از مقايسه معيار آكاييك (AIC) به عنوان الگوي نهايي تعيين شد. در اين مدل وجود درجه تفاضلي 1 نشانگر روند حول يك خط است. اين روند از وجود جمله ثابت در مدل (Con) قابل درك است. ميزان اين روند براساس مدل con )1، 1، 0( ARIMA حدود 0.033 درجه سلسيوس در سال است. بر اساس مدل برازش يافته، انتظار مي‌‌رود دماي 10 سال آينده به بالاترين مقدار خود يعني 18.88 درجه سلسيوس برسد.