منطق قياسي به مثابه پارادايم نظريه شناخت در نظام فلسفي ملاصدرا و دكارت

غايت اصلي در مباحث معرفت شناختي از منظر فيلسوفان رسيدن به شناخت يقيني و حقيقي است. از اين منظر، فيلسوفان مختلف با ديدگاه ها و مباني فكري متفاوت، همواره تلاش كرده اند مبنا و چهارچوبي را براي حصول نتيجه مورد نظر پي ريزي كنند. ملاصدرا و دكارت نيز از زمره تلاش گران اين عرصه هستند. ملاصدرا و دكارت هر دو قياس را محور نظريه معرفت شناسي خود قرار داده اند و امكان حصول به معرفت يقيني را از اين راه امكان پذير مي دانند. باوجود اشتراك در اين مبنا، از وجوه اختلاف آن دو در باب اين مسأله بايد به اين نكته اشاره كرد كه قياس مورد نظر ملاصدرا همان قياس ارسطويي مبتني بر منطق صورت است اما قياس در منطق معرفتي دكارت بيشتر از منظر منطق ماده و رابطه بين حقايق نگريسته مي شود و نه صرفاً از منظر رابطه مفاهيم مورد مطالعه. همچنين به نظر مي رسد عقيده ملاصدرا براي بهره گيري از قياس به عنوان نوعي از استدلال مبتني بر منطق صورت در مقايسه با ديدگاه دكارت براي استفاده از قياس به عنوان نوعي استدلال مبتني بر منطق ماده، دست كم در مقام داوري و ارزشيابي پذيرفتني تر مي نمايد.