تأملي در تصوير‌‌هاي دانش‌بنياد شعر انوري (مطالعه‌ي موردي: بررسي سه دانش نجوم، موسيقي و طب در 51 قصيده‌ي انوري)

شعر كلامي است مخيّل؛ يعني آفرينش نگاره هايي كه برساخته ي انگاره هاي شاعرانه اند، بوسيله ي واژگان بر گستره ي دو محور هم نشيني و جانشيني زبان و دست بردن هنرور در سطح كلام و بيان پديدار مي شود. از قرن ششم، توأمان با تغيير در سياق سخن سرايي و حضور اصطلاحات دانش هاي گوناگون در صورخيال شعر، برخي شاعران، اساس تصويرآفريني شعر خود را برعناصر علوم نهادند. انوري در زمره ي شاعراني ا ست كه شالوده ي تصويرهاي شعرش را بر اصطلاحات دانش هاي مختلف نهاده. اين جستار كه به شيوه ي كتابخانه اي نوشته شده، ضمن بررسي اصطلاحات سه دانش نجوم، موسيقي و طب در ديوان انوري مي كوشد تا به اين پرسش ها پاسخ دهد: 1ـ بسامد اصطلاحات هر يك از دانش ها به ترتيب كدام است؟ 2ـ ميان اصطلاحات علمي و ديگر واژه هاي بيت در محور همنشيني و از لحاظ بلاغي چه ارتباطي وجود دارد؟ 3ـ انوري با چه شگردهايي، اصطلاحات مربوط به هريك از سه دانش مزبور را در تصويرهايش بازتابانده است؟ نتيجه ي پژوهش نشان مي دهد كه بيشتر تصويرسازي هاي انوري با بهره گيري از عناصر علم هيئت بوده است و سپس اصطلاحات دانش موسيقي و در آخر اصطلاحات طبي. با تجزيه ي تصويرهاي دانش بنيانِ شعر انوري، ارتباط معناداري در محور هم نشيني و شبكه ي درهم تنيده اي از تلفيق واژه ها و اصطلاحات سه دانش نجوم، موسيقي و طب با شگردهاي بياني و بديعي مشاهده مي شود.