واكاوي ادراك روستاييان از پيامدهاي جابه‌جايي سكونتگاهي: مطالعه‌اي قوم‌نگارانه در روستاي سرخه‌گاو، شهرستان هريس

جابه‌جايي سكونتگاهي پديده اي است كه ابعاد مختلف زندگي انسان را تحت‌تأثير قرار مي دهد و داراي پيامدهاي چند بعدي و گاه پيچيده است. شناسايي چنين پيامدهايي مي تواند نقش چشمگيري در برنامه ريزي و هدايت فرآيندهاي جابه‌جايي داشته باشد. در اين راستا، پژوهش حاضر با هدف اصلي واكاوي ادراك اهالي روستاي سرخه‌گاو از پيامدهاي جابه‌جايي سكونتگاهي انجام شد. طرح پژوهش با استفاده از رويكرد قوم نگاري انتقادي هدايت شد. مشاركت كنندگان شامل تمامي اهالي روستاي سرخه‌گاو بودند كه تجارب مشتركي در خصوص جابه‌جايي سكونتگاهي داشتند. جمع آوري داده ها با استفاده از مصاحبه نيمه ساختار يافته، درخت مشكل، مشاهده و نقشه هاي اجتماعي صورت گرفت. انتخاب مشاركت كنندگان به صورت كاملاً هدفمند انجام شد. نتايج نشان داد كه فوريت فرآيند جابه‌جايي در روستاي سرخه‌گاو منجر به ناديده گرفتن فرآيندهاي برنامه ريزي مشاركتي شده و بدين ترتيب برخي از ملاحظات كالبدي خانه‌ها در انطباق با شرايط جوي و اجتماعي مد نظر قرار نگرفته است. يافته ها نشان مي دهد كه ديدگاه فني صرف در خصوص فرآيند جابه‌جايي روستاي سرخه‌گاو نه تنها سبب بروز پيامدهاي نامطلوب كالبدي و اجتماعي شده؛ بلكه برخي از پيامدهاي مثبت جابه‌جايي نظير استحكام خانه‌ها را كم اهميت جلوه داده است. به طور كلي، شواهد نشان داد كه پيامدهاي اجتماعياقتصادي جابه‌جايي سكونتگاهي در روستاي سرخه‌گاو به طور فزاينده اي از پيامدهاي كالبدي نشأت مي گيرد. زيرا ساختارهاي كالبدي با مناسبات اجتماعي، اقتصادي و اقليمي منطقه تطابق چنداني نداشته و تجارب پيشين ساكنين را برنمي تابد.