ارزيابي رابطه استخراج منابع آب زيرزميني و فقر روستايي در ايران

فقر داراي ابعاد مختلفي است و متغيرهاي گوناگوني بر انواع فقر مؤثر است. اما در دهه اخير نگاه كل‌گرايانه به فقر به سمت نگاه جزيي و هدفمند تغيير يافته است. هم‏چنين با توجه به شدت تخريب و تخليه محيط‌ زيست، در مراحل گذار كشورها به توسعه‌يافتگي، تحليل و ارزيابي تأثير متغيرهاي محيط زيستي مانند آب بر فقر مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلي اين پژوهش ارزيابي تأثير استخراج منابع آب زيرزميني بر فقر مطلق در مناطق روستايي ايران در دوره 1393-1364 با استفاده از تصريح ماركوف سوئيچينگ و تصريح دو رژيمي فقر مطلق مي‏باشد. نتايج برآورد مدل نشان داده كه فقر روستايي در اقتصاد ايران داراي دو رژيم  فقر پايين و بالا است كه رژيم فقر پايين ماندگاري بيشتري نسبت به رژيم فقر بالا دارد. هم‏چنين استخراج منابع زيرزميني آب در رژيم فقر روستايي بالا، تأثيري غيرخطي و آستانه‌اي بر شاخص فقر مطلق روستايي دارد. به عبارت ديگر تا زماني كه اين شاخص كمتر از 74.46 باشد، افزايش آن توانسته است موجب كاهش فقر مطلق روستايي شود، اما پس از افزايش بي‌رويه استخراج منابع آب زيرزميني و عبور از حد آستانه فوق،  افزايش استخراج منابع زيرزميني آب موجب افزايش فقر مطلق روستايي مي‌شود. اين نتايج نشان مي‌دهد كه منابع آب زيرزميني بايد مبتني بر يك مسير بهينه استخراج بلندمدت به منظور نيل به توسعه پايدار، مورد بهره‌برداري قرار گيرد. به اين ترتيب پيشنهاد مي‌شود كه به منظور جلوگيري از تله فقر محيط‌زيستي در مناطق روستايي، كيفيت حكمراني آب و نحوه دسترسي به منابع آب در قالب يك سيستم مديريت جامع منابع آب در حوضه‌هاي تحت تنش فقر مطلق، اجرا شود.