مقايسه روش‌‌هاي مختلف تجزيه‌وتحليل خوشه‌‌اي (مطالعه موردي: جنگل‌‌هاي بلوط كرمانشاه)

طبقه‌‌بندي، ابزاري كارآمد براي پژوهش‌‌هاي جوامع گياهي و بررسي پديد‌‌ه‌‌هاي بوم‌‌شناختي است. هدف از پژوهش پيش‌‌رو، مقايسه روش‌هاي مختلف خوشه‌‌بندي در تجزيه‌وتحليل خوشه‌‌اي بود. سه قطعه جنگلي با جهت جنوبي از توده‌هاي بلوط در جنگل‌‌هاي چهارزبر استان كرمانشاه با شرايط مشابه ازنظر شيب و ارتفاع از سطح دريا انتخاب شدند. در هر قطعه در فاصله‌هاي صفر، 25، 50، 100 و 150 متري با استفاده از سه خط‌نمونه كه در فاصله‌هاي 200 متري از هم قرار گرفتند، نمونه‌برداري انجام شد. در اين بررسي از روش تجزيه‌وتحليل خوشه‌‌اي براي طبقه‌‌بندي پوشش‌‌ گياهي استفاده شد. براي محاسبه ماتريس فاصله‌‌ها از روش Gower و براي اتصال خوشه‌‌ها از چهار روش نزديك‌‌ترين همسايه، دورترين همسايه، اتصال ميانگين و اتصال وارد استفاده شد. براي يافتن تعداد بهينه خوشه‌‌ها و بررسي كيفيت خوشه‌‌بندي در روش‌‌هاي مختلف از معيار سيلوئت استفاده شد. همچنين، انطباق بين ماتريس فاصله محاسبه‌‌شده و دندروگرام به‌دست آمده از روش‌‌هاي مختلف با ضريب همبستگي كوفنتيك ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه تعداد بهينه خوشه‌‌ها در جوامع بلوط منطقه مورد مطالعه، دو خوشه بود. مقدار همبستگي كوفنتيك بين ماتريس فاصله و دندروگرام به‌دست‌آمده از روش‌هاي ميانگين و نزديك‌‌ترين همسايه بيشتر از دو روش وارد و دورترين همسايه به‌دست آمد. همچنين، كيفيت خوشه‌‌بندي روش‌هاي نزديك‌‌ترين همسايه و ميانگين بهتر از دو روش ديگر بود، اما ميانگين شاخص سيلوئت در خوشه دوم روش نزديك‌‌ترين همسايه، بسيار كم بود، بنابراين روش اتصال خوشه ميانگين همراه با ضريب فاصله Gower براي داده‌‌هاي ترتيبي مطلوب‌‌‌تر است و تغييري در داده‌‌ها ايجاد نمي‌كند.