تحليل الگوهاي فرهنگي و اجتماعي مشاركت سازمان‌يافته شبكه ذي‌نفعان بومي در حفظ و مديريت منابع طبيعي تجديدشونده (مطالعه موردي: جنگل‌‌هاي حوزه آبخيز طيبي سرحدي شرقي)

هدف پژوهش پيش‌‌رو، تحليل الگوهاي فرهنگي و اجتماعي مشاركت مردم بومي و محلي حوزه آبخيز طيبي سرحدي شرقي واقع در استان كهگيلويه و بويراحمد در حفظ و مديريت منابع طبيعي تجديدشونده با تأكيد بر نهادمندي، كشف شرايط زمينه‌‌اي و عوامل علي و مداخله‌‌گري بود كه بر اين كنش اثر مي‌‌گذارند. براي دستيابي به اين هدف، از روش نظريه بنياني استفاده شد. با بهره‌‌گيري از كدگذاري سه‌مرحله‌‌‌‌اي، مفاهيم، مقوله‌‌ها و قضاياي نظري ساخته شدند. با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند با 32 مشاركت‌كننده تا اشباع نظري، مصاحبه عميق انجام شد. مصاحبه‌شوندگان اين پژوهش را افراد ذي‌نفع و بهره‌برداران از منابع طبيعي تشكيل مي‌دادند. يافته‌‌هاي پژوهش نشان داد كه «فقدان نهادمندي» مقوله مركزي اين پژوهش بود. شرايط عِلي همچون تصميم‌‌‌‌‌‌گيري‌‌هاي متمركز، به‌هم خوردن ساختار قدرت در روستاها، تجاري شدن اقتصاد روستايي و تضاد ذي‌نفعان، شرايط زمينه‌‌اي مانند فقر منابع طبيعي، فقر مردم بومي و شرايط مداخله‌‌گري همچون ضعف سرمايه اجتماعي، بيگانگي اجتماعي و خرده‌‌فرهنگ قومي باعث ضعف و فقدان نهادمندي شده بودند. از راهبردهاي مردم بومي در چنين وضعيتي مي‌توان به حمايت‌خواهي، يارانه‌خواهي، ناديده گرفتن مسئله، سواري مجاني گرفتن و پذيرش شرايط فعلي اشاره كرد. هريك از راهبردهاي مذكور، پيامدهايي مانند عدم مشاركت در طرح‌‌هاي منابع طبيعي، كم شدن حساسيت نسبت به اين منابع، بيگانگي از طبيعت، بهره‌‌برداري افراطي از منابع طبيعي و پيگيري منافع فردي در برخورد با منابع طبيعي را به‌دنبال داشت. براساس يافته‌‌هاي پژوهش پيش‌‌رو، عوامل خرد و كلان در يك برهم‌كنش باعث عدم مشاركت سازمان‌‌يافته ذي‌نفعان بومي و محلي در حفظ و مديريت منابع طبيعي تجديدشونده شده‌اند.