بهينه كردن پارامترهاي طراحي و مديريت آبياري نواري: مطالعۀ موردي شبكۀ آبياري و زهكشي رامشير

در بسياري از كشورهاي جهان، آبياري سطحي يكي از مهم ترين روش هاي آبياري اراضي فارياب است و  بيش از 90 درصد اراضي فارياب هنوز با روش هاي سطحي آبياري مي شوند. تعيين ابعاد بهينۀ قطعات آبياري و ساير عوامل طراحي و مديريت آبياري، شامل شيب، دبي ورودي و مدت زمان آبياري نقش زيادي در افزايش راندمان كاربرد آبياري و كاهش هزينه هاي بهره‌برداري و توليد دارد. اين پژوهش با هدف تعيين ابعاد و پارامتر هاي طراحي و مديريت بهينه قطعات آبياري نواري (با انتهاي بسته) و براي نيل به راندمان آبياري بالا و ضريب يكنواختي توزيع آب مناسب در اراضي پروژۀ شبكۀ آبياري و زهكشي رامشير اجرا شد كه از واحد هاي مطالعاتي و اجرايي طرح 550 هزار هكتاري احياي دشت هاي خوزستان و ايلام (در استان خوزستان) به شمار مي آيد. با استفاده از اندازه‌گيري هاي پيشروي پسروي آب در طول نوار و كاربرد مدل جامع آبياري سطحي WinSRFR3.1  پارامتر هاي معادلۀ نفوذ آب در خاك تعيين و مدل مذكور واسنجي شد. با استفاده از بخش بهينه‌سازي مدل، تركيب‌هاي مختلفي از ابعاد قطعات آبياري و ساير پارامتر هاي طراحي و مديريت آبياري نواري (براي رژيم جريان انتها بسته) ارائه شد. بر اساس نتايج به دست آمده، گزينۀ عرض نوار 7 متر و طول نوار 200 متر با شيب 0/0005 تا 0/001 براي همۀ دبي هاي ورودي (2010 ليتر در ثانيه) و عمق هاي خالص آبياري (90 50 ميلي متر) از نظر راندمان كاربرد و يكنواختي توزيع آب گزينه مناسب و ايده‌آلي است. گزينۀ طراحي طول نوار 100 متر و شيب طولي نوار برابر 0/0005 براي تمامي تركيب‌هاي عرض‌هاي نوار (124 متر)، عمق‌هاي خالص آبياري (9050 ميلي متر) و دبي هاي آبياري (2010 ليتر در ثانيه) راندمان آبياري بالايي را نسبت به ساير گزينه ها فراهم مي كند. طول نوار 300 متر و بالاتر در حالت كاربرد دبي هاي كم تا متوسط (تا 20 ليتر در ثانيه) براي تمامي مقاديرگزينه‌هاي شيب نوار، عرض نوار، و عمق خالص آبياري به دليل راندمان بسيار كم يا تكميل نشدن فاز پيشروي جريان، توصيه نمي شود. در مجموع، در شبكۀ آبياري و زهكشي رامشير اگر ابعاد قطعات به همراه ساير پارامتر هاي طراحي و مديريت آبياري شامل دبي و مدت زمان آبياري به طور مناسب انتخاب شود، با روش آبياري سطحي نواري حصول به راندمان‌هاي مناسب كاربرد آب در مزرعه حتي بالاتر از 70 درصد براي بسياري از گزينه‌هاي طراحي ارائه شده در اين پژوهش به راحتي امكان‌پذير خواهد بود.