بررسي دشواره «تقليل‌گرايي مفهومي» در روش‌شناسي علوم سياسي؛ نمونه‌پژوهي: مفهوم مشاركت سياسي

روش تحقيق، اصول و مبانيِ مورد اجماعي دارد كه وفاداري به آن، از ملزومات اساسي يك تحقيق و درعين‌حال سنجه‌اي است براي بررسي اين مسئله كه آيا يك تحقيق، اصول روشي منتخب را رعايت كرده است يا خير؟ در اين بين، روش پيمايش كه اصل را بر سنجش مفاهيم قرار داده، از جمله روش‌هايي است كه مراحل متعدد و روال‌مندي را داراست كه براي تحقق اهداف در نظر گرفته شده، پژوهشگر ملزم به رعايت آنهاست. پيمايش به‌گونه‌اي اعم و پيمايش در علوم سياسي به‌گونه‌اي خاص با دشواره اي به نام تقليل‌گرايي مفهومي روبه‌رو است. تقليل‌گرايي مفهومي، به معناي فروكاهشِ يك مفهوم به بخشي از آن، انحراف از اهداف تحقيق را به همراه دارد و سبب مي‌شودكه در سنجش مفهوم مورد نظر، تنها بخشي از آن سنجيده شده و به همين دليل، پژوهشگر در ارائه نتايج دچار سوگيري شود. با توجه به اين دشواره، در اين نوشتاركه به روش تحليل محتوا صورت گرفته است، به عنوان نمونه مفهوم مشاركت سياسي در پژوهش‌هاي ايران، ارزيابي مي شود. جامعه آماري بررسي 83 مقاله پژوهشي با محوريت موضوع مشاركت سياسي و سنجش آنها بر اساس دشواره تقليل‌گرايي مفهومي است. نتايج نشان مي دهد كه بيش از 65 درصد اين مقاله ها به اين معضل مبتلا بوده و مفهوم موسع مشاركت سياسي را به بخشي از آن كه شركت در انتخابات است، تقليل داده‌اند. چگونگي انجام يك تحقيق به روش پيمايش و نشان دادن معضل روش‌شناختي تقليل مفهومي در خصوص مفهوم مشاركت سياسي، نقطه ثقل اين مقاله است