ارائه رويكردي نوين در پيش‌بيني و كشف تقلب صورت‌هاي مالي با استفاده از الگوريتم زنبور عسل

هدف: با توجه به اينكه براي كتمان تقلب در صورت‌هاي مالي از طرحهاي پيچيده و سازمان يافته استفاده مي‌شود، توسعه روش‌هاي كشف تقلب مي‌تواند به عنوان راهكاري مورد توجه قرار گيرد. لذا، پژوهش حاضر با استفاده از الگوريتم زنبورعسل به توسعه روشهاي كشف تقلب در صورت‌هاي مالي پرداخته است. روش: براي بررسي موضوع سه روش الگوريتم زنبور عسل، الگوريتم ژنتيك و رگرسيون لوجستيك به كارگرفته شده است. نمونه آماري اين مطالعه متشكل از 120 شركت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار (60 شركت مشكوك به تقلب و 60 شركت غير متقلب) براي دوره زماني 1396-1385 است. شركت‌هاي مشكوك به تقلب بر مبناي 1) اظهارنظر تعديل شده حسابرسي، 2) وجود تعديلات سنواتي با اهميت و صورت‌هاي مالي تجديد ارائه شده در مورد موجودي‌ها و ساير دارايي‌ها و... 3) وجود اختلافات مالياتي با حوزه مالياتي طبق يادداشت ذخيره ماليات بر درآمد و پرونده مالياتي و بند شرط گزارش حسابرسي انتخاب شدند. پس از استفاده از آنتروپي متقابل، 16 نسبت مالي به عنوان پيش‌بيني كننده‌هاي بالقوه گزارشگري مالي متقلبانه معرفي شدند. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه روش الگوريتم زنبور عسل با دقت پيش‌بيني 82.5 درصد نسبت به دو روش الگوريتم ژنتيك  با دقت 77.5 درصد و رگرسيون لوجستيك با دقت 72.5 درصد، از عملكرد بهتري جهت شناسايي شركت‌هاي مشكوك به تقلب در صورت‌هاي مالي برخوردار است. نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش حاكي از آن است، روش پيشنهادي اين پژوهش در مقايسه با ديگر روش‌هاي تكاملي، از دقت پيش‌بيني بالاتر، درصد خطاي كمتر و سرعت نسبتاً خوبي برخوردار است.