چيستي درد از ديدگاه ابن سينا

فيلسوفان از گذشته تا كنون كوشيده اند با رويكردي فلسفي پرده از زواياي پنهان پديده اي كه آن را «درد» مي ناميم، بردارند. يكي از پرسشهاي اساسي و مقدماتي در اين زمينه، پرسش از چيستي (ماهيت) درد است. ابن سينا به مسأله چيستي درد پرداخته است. در نظر ابن سينا مفهوم درد مفهومي بديهي نيست و از اين رو، مي توان بلكه بايد آن را تعريف كرد. وي در كتاب الاشارات و التنبيهات خود تعريف دقيقي عرضه كرده است كه بر اساس آن درد عبارت است از ادراك و نايل شدن (رسيدن) به آن چه كه نزد ادراك كننده آفت و شر است از آن جهت كه آفت و شر است. خواجه نصيرالدين طوسي در شرح خود بر كتاب الاشارات و التنبيهات كوشيده است تحليل دقيقي از اين تعريف ارائه كند. با اين حال به نظر مي رسد تعريف ابن سينا، علي رغم دقت بسيار، ابهاماتي را به دنبال دارد مانند اينكه آيا درد صرفاً يك امر ذهني (سابجكتيو) است يا اينكه از ويژگي عيني هم برخوردار است. افزون براين، روشن نبودن تمايز «علم حصولي/ علم حضوري» در فلسفه شيخ سبب شده است كه در اين تعريف، خصيصه حضوري بودن درد به مثابه نوعي ادراك به دشواري بيان شود.