پيوند معنوي پادشاهان صفوي با امام رضا (عليه‌السلام)

توسل و طلب امداد فرمانروايان، عالمان، صوفيان و ساير اقشار جامعه به امامان شيعه (عليهم‌السلام) و ساير بزرگان دين، سنتي تاريخي و متداول بود كه در دورۀ سلطنت فرمانروايان صفوي كه داراي تباري صوفيانه و مدعي انتساب به ائمه معصومين (عليهم‌السلام) بودند، به‎نحو برجسته‌تري جريان يافت زيرا مريدان و لشكريان قزلباش نيز با توجه به سنت صوفيانۀ مرشد كاملِ طريقت صفويه اعتقاد راسخي به كرامات بزرگان دين داشتند. به همين جهت، پژوهش حاضر درصدد يافتن پاسخ به اين پرسش است: پادشاهان صفوي چه پيوند معنوي با امام رضا (عليه‌السلام) داشتند؟ براي پاسخگويي، با بررسي مقوله‎هايي مانند سنّت توسل شاهان صفوي به كرامات روحاني بزرگان دين از جمله امام هشتم شيعيان، به‌ويژه به هنگام رويارويي‌هاي نظامي، به اين برآورد مي‌رسيم كه شرايط متنوعي چون موقعيت ويژۀ مزار امام رضا (عليه‌السلام) در مسير راه‌هاي منتهي به كشورهاي غالبا متخاصم ازبكان و گوركانيان هند و همچنين عدم دسترسي دائمي و مستقيم حكومت صفوي به مرقدهاي ائمه شيعه (عليهم‌السلام) در عتبات موجب شده بود تا به‌فرمان پادشاه صفوي، نذورات و صدقات فراواني براي اقدام‎هاي مذهبي و عمراني متعدد در قالب سركار فيض آثار انجام شود كه كارويژه‎هاي مذهبي مختلفي براي فرمانروايان صفويه ازجمله برگزاري دعاي ولي‌نعمت با حضور عالمان برجسته و شخصيت‌هاي سياسي ـ نظاميِ تبعيد شده و همچنين مناقشات مذهبي با عالمان ازبك داشت. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقيق تاريخي و شيوۀ جمع‌آوري داده‌هاي كتابخانه‌اي از منابع دست‌اول تاريخي، پس از توصيف و طبقه‌بندي تحولات مرتبط با طلب كرامات روحاني و اقدام‎هاي مذهبي فرمانروايان صفوي در مرقد امام هشتم شيعيان، به تحليل و تفسير اين ويژگي‌ها و تأثيرهاي آن بر شرايط سياسي ـ نظامي حكومت صفوي مي‌پردازد.