پديدارشناسي برداشت روستاييان از تعلق مكاني در شهرستان زابل

حس تعلق مكاني به نوعي تجربه، كشش و عاطفه نسبت به يك مكان اشاره دارد. اين مفهوم پيوندهاي پيچيدۀ مردم با محيط اطراف خود را توصيف مي‌كند؛ بنابراين تبيين پديدۀ تعلق مكاني در مناطق روستايي مي‌بايست از ديدگاه خود مردم روستايي انجام شود. اين تحقيق با هدف شناسايي برداشت روستاييان از پديدۀ تعلق مكاني و عوامل پيش‌برنده و بازدارندۀ آن در بين مردم روستايي انجام شد. براي رسيدن به دركي ژرف‌ و تحليلي، از روش‌شناسي كيفي و پديدارشناسي توصيفي بهره گرفته شد. جامعۀ مورد پژوهش روستاييان ساكن شهرستان زابل، شامل سه قلعه، قائم آباد، الله آباد، خمك، جهانتيغ، سرحدي، ژاله اي، كرباسك و منصوري است. مصاحبه‌شوندگان به شيوۀ هدفمند انتخاب شدند (17 نفر). گردآوري داده‌ها با استفاده از مصاحبۀ ژرفانگر نيمه‌ساختارمند صورت گرفته است.فرايند گردآوري اطلاعات تا سطح اشباع نظري و آستانۀ سودمندي اطلاعات قابل دسترس ادامه يافت. در اين پژوهش از مفاهيم و نظريه‌هاي پژوهشگران اين حوزه شامل رالف، پروشنسكي، كانتر و استيل بهره گرفته شده است. طبق روش كلايزي، از تحليل محتواي كيفي مضموني براي پردازش اطلاعات استفاده شد. نتايج تحقيق شامل كدهاي نمايا، فراواني و درصد آنها در قالب جدول‌هايي توصيف و در چهار دسته از عوامل پيش‌برنده و بازدارندۀ تعلق مكاني در بين روستاييان، شامل عوامل فرهنگي – اجتماعي، عوامل خدماتي و رفاهي، عوامل جغرافيايي اكولوژيكي و عوامل اقتصادي خلاصه شد. نتايج نشان داد كه مي‌توان از جنبه‌هاي مختلف محيطي، احساسي و روانشناختي به مكان و عوامل تأثيرگذار بر تعلق مكاني نگريست؛ بنابراين، درك مكان روستايي مستلزم در نظر گرفتن عوامل فيزيكي و حسي تشكيل‌دهندۀ تعاملات عاطفي و روانشناختي مردم روستايي است.