رابطه عوامل اجتماعي اقتصادي با الگوي جغرافيايي مرگ و مير ناشي از بيماري هاي قلبي و عروقي در استان كردستان

Association between Socio-economic Factors and Geographical Pattern of Death Due to Cardiovascular Diseases in Kurdistan Province

سابقه و هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسي توزيع جغرافيايي ميزان‌هاي مرگ و مير بيماري‌هاي قلبي و عروقي در شهرستان‌هاي استان كردستان و شناخت نقاط پرخطر مي باشد. مواد و روش‌ها: داده‌هاي اين مطالعه اكولوژيك مربوط به موارد مرگ ناشي از بيماري‌هاي قلبي و عروقي ثبت شده در سال‌هاي 1392 تا 1394 در استان كردستان بود. براي تهيه ميزان‌هاي مرگ ‌و مير استاندارد شده و عوامل موثر برآن، مدل پواسون و دوجمله‌اي‌ منفي به داده‌ها برازش داده شد و از معيار آكائيكه براي شناسايي كارآترين مدل استفاده شد. تجزيه وتحليل داده‌ها با نرم افزارR انجام شد و نقشه‌ها با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS10 ترسيم گرديد. يافته‌ها: از مجموع 8596 مرگ و مير (54/41 درصد از كل مرگ ‌و مير استان) به علت بيماري‌هاي قلبي و عروقي در طول دوره مطالعه، 6/55 درصد را مردان و 2/44 درصد را زنان تشكيل دادند. ميانگين سني مردان80/20± 1/69 سال و ميانگين سني زنان 70/19±86/71 سال به دست آمد. ميزان كلي مرگ‌ و مير، 178 در صد هزار نفر محاسبه شد. به طور كلي ميزان مرگ بر اثر اين بيماري در كل استان كردستان به طور يكسان پراكنده نشده در نواحي جنوبي اين ميزان بيشتر مشاهده مي­شود. مدل دو جمله اي منفي نشان داد متغيرهاي ميانگين سني (001/0> P، 29/0 RR=)، نسبت جنسي (02/0 P=، 02/25 RR=)، تعداد پايگاه‌هاي اورژانس (001/0 >P، 001/0> RR ) و نرخ باسوادي (001/0> P، 9/0 RR=) با ميزان مرگ و مير بيماري‌هاي قلبي و عروقي ارتباط معني‌داري نشان دادند. استنتاج: نتايج اين مطالعه نشان داد با افزايش آگاهي افراد و همچنين امكانات خدمات اورژانس، مرگ‌ و مير بيماري‌هاي قلبي و عروقي كاهش چشمگيري مي‌يابد.

Background and purpose: The aims of this study were to investigate the geographical distribution of mortality rates caused by cardiovascular diseases in Kurdistan province and to identify the high risk areas. Materials and methods: This ecological study was done using the data on mortality due to due to cardiovascular disease in Kurdistan province, Iran 2013-2015. To determine the standardized mortality rates and effective factors, Poisson model and negative binomial model were fitted to the data and the Akaike Information Criterion (AIC) was used to identify the most efficient model. Data analysis was done in R software and the maps were drawn using Arc GIS10 software. Results: A total of 8596 (41.54% from total deaths in the province) death due to cardiovascular diseases was reported in 55.6% males (mean age: 69.1±20.8 years) and 44.2% females (mean age: 71.86±19.7 years). The overall mortality rate was 178 per hundred thousand. The death rate caused by cardiovascular diseases was not symmetric throughout Kurdistan province. However, the rate was higher in Southern areas. The negative binomial model showed mean age (RR=0.29, P>0.001), sex ratio (RR=25.02, P=0.02), number of emergency departments (RR>0.001, P>0.001), and literacy ratio (RR=0.9, P>0.001) to be significantly associated with mortality rates of cardiovascular disease. Conclusion: According to current study, enhancing the awareness of people and suitable facilities in emergency services could considerably reduce mortality rates due to cardiovascular disease.