ماهيت تقريب از ديدگاه اخوان المسلمين ايران و انديشمندان آن ، پلوراليسم يا تولرانس

جماعت دعوت و اصلاح ايران» از گروه‌هاي متأثر از انديشۀ «اخوان‌المسلمين» است. آنان تقارب هرچه بيشترِ پيروان مذاهب را امري ضروري مي‌دانند و «دگرپذيري» و «تكثرگرايي» را از اعتقادات و باورهاي اساسيِ خود معرفي كرده‌اند. بايد ديد كه ايشان چه معنايي از تقريب يا دگرپذيري ارائه داده‌اند و نقاط مثبت و منفيِ اين معنا چيست؟ اين معنا بر كدام مباني، استوار است و آيا اين مباني صحيح است يا با اشكالاتي جدي روبه‌روست؟ دگرپذيري نزد «جماعت دعوت و اصلاح» به‌معناي تولرانس يا تسامح است. آنان دگرپذيري يا تولرانس را بر سه مبنا استوار مي‌دانند و به‌عبارتي ديگر، راهكاري كه براي عملياتي‌شدنِ تقريب و دگرپذيري به‌معناي تولرانس ارائه مي‌دهند، مبتني بر سه مبنا است: 1. مبناي فرهنگي و رواني: به اين معنا كه فرد به‌لحاظِ رواني، و جامعه به‌لحاظِ فرهنگي آمادگيِ دگرپذيري را داشته باشند. 2. مبناي هستي‌شناختي: به اين معنا كه افراد جامعه به اين باور برسند كه واقعيتِ دنيا بر تنوع بنا شده است. 3. مبناي معرفت‌شناختي: يعني پذيرشِ مطلقِ پلوراليسمِ دينيِ حقيقت‌شناختي، آن‌گونه كه بهرامي‌نيا در تفسير اين مبنا بيان داشته است، يا اعتقاد به آن در مسائل نظري و ظنياتِ دين، آن‌گونه كه در مقاله‌اي كه محتواي آن مورد تأييد جماعت است، بيان شده است. اشكال مبناي دوم اين است كه حتي تنوع‌هاي ناشي از سوءاختيارِ انسان را نيز واقعيتي در خلقت هستي دانسته است. مبناي سوم نيز اگر به‌معناي پذيرشِ مطلقِ پلوراليسمِ دينيِ حقيقت‌شناختي باشد، اشكالات نظريۀ پلوراليسم بر آن وارد است؛ اما اگر به‌معناي پذيرش پلوراليسمِ دينيِ حقيقت‌شناختي در مسائل نظري و ظنيّات دين باشد، خود به دو صورت امكان‌پذير است: 1. اگر به اين معنا باشد كه ديدگاه‌هاي مختلف در مسائل نظري و ظنيّاتِ دين، برداشت‌هايي متفاوت از يك واقعيت هستند و هركدام از اين ديدگاه‌ها نمايي از واقعيت‌اند، اشكالات نظريۀ پلوراليسمِ دينيِ حقيقت‌شناختي بر آن وارد است كه از جملۀ اين اشكالات، ممكن دانستنِ اجتماع نقيضين است. اين در خالي است كه اگر به‌معناي پذيرش احتمال خطا در برداشت از دين در مسائل اجتهادي باشد، نظري قابل‌پذيرش است