تحليل فرم و تركيب‌بندي در خط نستعليق بر اساس اصول نظريه گشتالت

خوشنويسي، از معدود هنرهاي سنتي است كه با توجه به مشخصات هندسي ‌اش، فرم و قالب‌هاي مختلفي را تجربه نموده و به هنر مدرن معاصر، پيوند خورده است.در اين نوشتار، به تحليل نسبت‌هاي خط نستعليق و تركيب‌بندي حاصل از آن مبتني بر فرايند ادراك گشتالت پرداخته و تلاش شده تا به سؤال ذيل پاسخ داده شود: چگونه مي‌توان با استفاده از اصول نظريه‌ي گشتالت، روش و اصولي معرفي نمود كه امكان سنجش تركيب‌هاي متفاوت آثار خوشنويسي با خط نستعليق را فراهم نمايد؟ اين پژوهش با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، ساماندهي و با روش توصيفي، تحليلي و آماري ارزيابي شده است. در اين پژوهش، ابتدا سه اثر خوشنويسي با خط نستعليق در قالب‌هاي چليپا، سياه‌مشق و قطعه تركيبي معرفي و با استفاده از قوانين گشتالت تحليل شده‌اند؛ سپس به كمك يك پرسش نامه، قطعه اي تركيبي با چهار تركيب‌بندي و گشتالت‌ متفاوت ارائه شده و مورد سنجش قرار گرفته است. نتيجه ي اين داوري نشان داده است كه ضمن اهميت بالاتر بودن درصد خوشنويسان انتخاب‌كننده بهترين تركيب، اكثريت افراد خوشنويس و غيرخوشنويس شركت كننده در نظرسنجي، همان تركيبي را انتخاب كرده‌اند كه يك خوشنويس چيره دست خلق نموده است. لذا ارتباط دو سويه‌ي اجراي اثر و نقد اثر خوشنويسي با اصول نظريه گشتالت مشخص شده است.