سفال گونه نقاشي زير لعاب با استناد به كتاب عرايس الجواهر و نفايس الاطايب

عرايس الجواهر و نفايس الاطايب، نام كتابي است كه در سال 700 ه. ق توسط ابوالقاسم عبدالله كاشاني نوشته شد ه است. گرچه موضوع اصلي اين كتاب، انواع سن گهاي قيمتي و نيم هقيمتي و عطريات است؛ اما به واسطه آنكه نويسنده كتاب، خود از خاندان ابوطاهر از خاندان هاي سفالگر شهير كاشان طي سد ههاي ميانه به ويژه سد ههاي 6 و 7 ه. ق بوده است، فصل آخر كتاب خود را به توضيحاتي در مورد صنعت كاشيگري اختصاص داد هاست. به همين دليل مطالب و نوشته هاي وي از اهميت و اعتبار ويژ هاي در ميان پژوهشگران اين عرصه برخوردار است. يكي از فناوريهايي كه ابوالقاسم كاشاني در كتاب خود بدان اشاره نمود هاست، فناوري نقاشي زير لعاب است. در نوشتار ياد شده وي به مواد مورد نياز جهت ساخت خمير و لعاب اينگونه از سفال به تفصيل اشاره كرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسي و مطالعه اين سند ارزشمند و تطبيق اطلاعات ارائه شده در آن با مطالعات نوين باستا نشناسي در اين حوزه ارائه شده است و سعي در پاسخگويي به سوالاتي همچون: سفالگران كاشاني مواد مورد نياز براي توليد سفا لگونه نقاشي زير لعاب را از كجا تهيه مي كرده اند؟ و يا براساس مكتوبات اين رساله، اين گونه سفال در سد ههاي ميانه چه دسته بندي هايي در ميان سفالگران كاشاني داشت هاست؟ همچنين چه ميزان تطابق ميان مواد ياد شده در توليد سفال نقاشي زير لعاب در رساله كاشاني با آزمايشات صورت گرفته توسط ميسون روي نمونه هاي موجود اين گونه سفال وجود دارد؟ داشته است. اطلاعات اين پژوهش به شيوه ي يافته اندوزي و از طريق مطالعات كتابخانه اي و ميداني گردآوري شده و روش تحقيق مورد استفاده نيز توصيفي تاريخي و تطبيقي بود هاست. بررسيها در مجموع حاكي از آن است كه كاشان يكي از مهمترين مراكز عمده توليد سفال نقاشي زير لعاب بوده و مواد لازم براي سفال از مناطق اطراف اين شهر به راحتي تهيه مي شده است و سفالگران كاشاني در سده هاي 6 و 7 ه. ق اين گونه سفال را به دو شيوه منقش سفيدبوم و منقش سبزبوم توليد ميك‌رد ه اند و اين دو شيوه با فناوري هايي كه امروزه در ميان پژوهشگران با نامهاي «نقاشي لاجوردي و سياه روي زمينه سفيد» و سفال«قلم مشكي » شناخته شد هاست، مطابق م يباشد. همچنين آزمايشات صورت گرفته روي سفالهاي بدست آمده از اين سده ها كه توسط ميسون انجام شده، تطابق نسبي در مواد تشكي لدهنده خميره و عدم تطابق در مواد لعاب ذكر شده در رساله كاشاني را نشان مي دهد.