گونه شناسي پارچه هاي طراز دوره فاطميون مصر بر مبناي مؤلفه هاي قالب اصلي، نقوش و تركيب بندي

فاطميان شيعي مذهب توانستند، براي نخستين بار در جهان اسالم مصر را مستقل كرده و هنرهاي بسياري را شكوفا و پرورش دهند و قاهره را به مركز عمده تمدن و هنر اسالمي مبدل سازند. پارچه طراز از شاخصترين نمونه هاي نساجي و زاده و محصول تفكر اسالمي، در اين دوران به وفور توليد ميشد و در امور سلطنتي نقشي بسيار مهم ايفا ميكرد و بارزترين منسوج اسالمي به لحاظ سياسي، اجتماعي و جذابيت هنري بشمار ميرفت. طرازها، با توجه به عناصر شكلي، ازگونه هاي متعددي تشكيل شده اند؛ لذا مهمترين مسئله اين پژوهش، شناخت فرم و ساختار اين منسوج وگونه شناسي آن بر مبناي فرم است. به منظور دستيابي به پاسخ اين مسئله، بهره گيري از روش توصيفي تحليلي با رويكرد گونه شناسي مدنظر قرارگرفت و تعداد پانزده قطعه از طرازهاي فاطمي به عنوان نمونه و بهصورت هدفمند ازموزه هاي متروپوليتين و ويكتوريا آلبرت مورد مطالعه واقع شد. ازجمله نتايج تحقيق ميتوان به: شناسايي الگوها و قالب اصلي طرح و نقش و گونه شناسي براساس فرم و دسته بندي نمونههاي براساس، نوشتار خط كوفي و نقوش اشاره كرد. طبقه بندي مؤلفه ها نيز، اين نكته را نمايان ساخت كه اغلب طرازهاي فاطمي، با نوشتار خط كوفي در رديف نوارهاي افقي باريك و پهن و با تنوع اندك نقوش جانوري و گياهي در شبكه بندي و كادرهاي هندسي در رديفهاي افقي، طراحي و بافت شده اند؛ بنا بر نوع استفاده از پارچه براي مصارف گوناگون )حكم سلطنتي، ردا يا لباس شاهي و هديه( نوع تزئين و بافت طراز متفاوت بوده است.