پژوهشي بر آرايه هاي گياهي و هندسي محراب گچبري مسجد جامع ني ريز

مسجد جامع ني ريز در شهرستان ني ريز، در شرق استان فارس و در فاصله تقريبي 220 كيلومتري شيراز قرار دارد و يكي از قديمي ترين مساجد تاريخ دار ايران محسوب مي شود. اين بنا كه الحاقاتي را طي ادوار مختلف تاريخي تجربه كرده، امروزه مشتمل بر يك صحن مرب عمستطيل، دو ايوان شمالي و جنوبي، رواق ها و شبستان هايي در اطراف صحن است. يكي از بارزترين بخش هاي اين مسجد؛ محراب نفيس گچ بري است كه در انتهاي ايوان جنوبي قرار دارد و كتيبه هاي تاريخي از قرن چهارم تا دهم هجري قمري، بر اهميت آن مي افزايد. ه مچنين نقوش گياهي و هندسي زيبا و منحصربه فرد اين محراب كه در ادوار مختلف تاريخي توسعه و تكامل يافته و با تكنيك هاي مختلفي به اجرا درآمده، مجموعه منحصربه فردي از آرايه هاي گچي را پديد آورده كه مطالعه آ نها مي تواند جلوه هاي بصري بديعي از نقوش و تركيب بندي هاي موجود را آشكار سازد. لذا هدف اين پژوهش، معرفي چيستي تزيينات محراب گچ بري مسجد جامع ني ريز و برداشت دقيق آرايه ها ب همنظور حفظ و احياي اين تزيينات است. براي دستيابي به هدف مذكور، سؤال اصلي پژوهش را مي توان چنين مطرح نمود: انواع تزيينات محراب گ چبري مسجد جامع ن يريز كدام است و هر يك از آراي هها، در كدام بخش هاي محراب، بيشتر به اجرا درآمده است؟ گردآوري مطالب به شيوه اسنادي (كتابخانه اي) و بر پايه پژوهش ميداني (عكاسي طراحي خطي) است كه با روش تاريخي توصيفي، انجام شده است. نتايج اين تحقيق دلالت بر اين نكته دارد كه علاوه بر كتيب هها كه حجم زيادي از فضاي محراب (حاشيه هاي اطراف و اطراف طاق نما، ديوارهاي فرورفته جانبي) را به خود اختصاص داده است؛ نقوش اسليمي پيچان با تزيينات آژده كاري در كنار نقوش ختايي (گل و برگ) نيز سهم عمده اي را در آراستگي نيم ستو نها (پيلك)؛ سرستون ها و به ويژه فضاي داخلي طاق نما، با سر اسليمي بزرگ مركزي كه با تكنيك گچبري مجّوف به اجرا درآمد هاست بر عهده دارد.