باغ بهلگرد، نمونه اوليه و الگوي باغ‌هاي بيرجند

باغ ايراني به عنوان رويكرد زيباشناسانه انسان ايراني در مواجهه با طبيعت در سطح جهان شناخته شده است. باغ ايراني با هندسه منحصربفرد خود و شاخصه ها و عناصر معمول توسط صاحبنظران گوناگوني بر اساس بستر شكل گيري، استفاده از عناصر يا شكل و نوع آنها و فعاليتهايي كه در باغها صورت مي گرفته است، طبقه بندي شده اند. باغ سكونتگاه ها به عنوان يكي از اين طبقه بندي ها بر فعاليت سكونتي عمدتاً دائم در باغ دلالت دارند. از آنجايي كه اغلب باغها متعلق به حاكمان بوده است و به صورت فصلي يا موردي براي فعاليتهاي حكمراني و تفرج استفاده مي شده است، نمونه هاي كمي از سكونت دائم در باغهاي ايران به چشم مي خورد. باغهاي بيرجند از جمله باغهايي هستند كه با ويژگيهاي منحصربفرد خود مانند عدم حضور آب و يا كوشك وسيع در يك جبهه باغ، كمي متمايز شده اند. در اين بين باغ بهلگرد با وجود دارا بودن خصوصيات پايه باغ ايراني اعم از هندسه، محور و ...، به گونه اي شكل گرفته است كه عناصر و فضاهاي موجود در آن براي ارائه خدمات سكونت و پشتيبان آن سازمان يافته اند. وجود كوشك منحصربفرد در نقش يك باغ اندروني، وجود حوض و شاه نشين در حياط اندروني، عدم ديد مطلوب به محور باغ از جانب كوشك، كرت هاي وسيع براي كاشت گياهان مثمر و وجود حوض آب در محوطه باغ به عنوان منبع آبياري نشان مي دهند كه كاركرد سكونتي در باغ بهلگرد غالب بوده است. به نوعي مي توان گفت، در باغ بهلگرد هنوز جنبه هاي قدسي باغ ايراني تجلي نيافته و سازنده باغ با طراحي اندروني و ... سعي در فضاسازي مطلوب ايراني در كنار زمينهاي كشاورزي داشته است.