عوامل مؤثر بر پايداري و فراگيري توسعه صنعتي در ايران: رويكرد همگرايي و الگوي تصحيح خطاي برداري

به گواه مطالعات تجربي انجام يافته، آنچه طي فرآيند صنعتي شدن در ايران رخ داده، اغلب تغييرات نامتوازن و بعضاً متناقضي بوده، كه در برخي از زمينه ها و ساختار هاي صنعتي و در سطوح مختلف ملي و استاني صورت پذيرفته كه نتيجه آن، رشد نامتوازن و ناپايدار صنعتي در كشور است. در اين مقاله، با بهره گيري از داده هاي سري زماني سال هاي 1353 تا 1394 روند پايداري و فراگيري توسعه صنعتي كشور ترسيم و تحليل شده و عوامل مؤثر بر شكل گيري روندهاي كشف شده، با استفاده از روش همگرايي يوهانسون مورد آزمون قرار گرفته است. يافته ها نشان مي دهد كه رشد صنعتي روندي پر نوسان، فراگيري توسعه صنعتي، روند نسبتاً ثابت و پايداري توسعه صنعتي، روند نزولي را طي دوره مذكور تجربه كرده است. نتايج تحليل همگرايي، حاكي از اثر مثبت و معني دار سرمايه ، نرخ ارز، فناوري و مخارج تحقيق و توسعه بر رشد صنعتي است. فراگيري توسعه صنعتي باوجودآنكه تحت تأثير مثبت اشتغال صنعتي، سرمايه گذاري و سرمايه اجتماعي قرار داشته، اما به طور منفي از فناوري و مخارج تحقيق و توسعه تأثير پذيرفته است. پايداري توسعه صنعتي نيز تابعي مثبت از اشتغال صنعتي، سرمايه اجتماعي و سرمايه گذاري دولت در محيط زيست است. مبتني بر اين يافته ها، پيشنهاد مي شود، به منظور تسهيل شرايط حصول به پايداري و فراگيري توسعه صنعتي در ايران، اعتبارات قابل تخصيص به سرفصل حفاظت از محيط زيست در بودجه ساليانه تقويت شده و بسترهاي موردنياز براي تقويت سرمايه اجتماعي و در نتيجه، افزايش ميزان مشاركت اقشار مختلف جامعه در فعاليت هاي صنعتي و صيانت از محيط زيست فراهم گردد.