تئوري‌‌ها و الگوهاي مكان‌گزيني در چند‌‌نگارگي‌‌هاي جغرافيايي

اگرچه مكان‌‌گزيني به‌عنوان دانشي در قلمرو جغرافيا، در سير تحول تاريخي خود گاهي دچار تغييراتي شده، ولي همواره داراي پشتوانه‌‌هاي نظري بوده است و در فرايند تكوين اين دانش، دو محور اصلي يعني سود بيشتر و كمّي‌‌شدن روش‌‌ها و مدل‌‌ها را مي‌‌توان به‌صورت فزاينده‌‌اي شاهد بود. با گسترش دانش آمايش، محققان دريافتند كه هر دو اصل فوق قابل تأمل و بازنگري است. اين بازنگري‌‌ها بيشتر به روش مطالعه و تغيير در نگاه محققان معطوف است، به‌‌‌طوري‌كه روش‌‌هاي كيفي در اين زمينه ارجحيت يافته و نگاه‌‌ها از صلبيت‌‌‌هاي عيني به نسبي‌‌گرايي فكري تمايل يافته است. شايد بتوان علت اين گرايش‌‌ها را در پيچيدگي سازمندي‌‌هاي طبيعي و اجتماعي و تأثير عوامل ديگري جستجو كرد كه در مكان‌‌گزيني نقش‌‌‌آفرينند و نگرش‌‌هاي سودمدارانه، جزءنگر و متغيّرهاي صرف رقومي در تبيين آن ناكارآمدند؛ لذا براي درك بهتر مسائل آمايشي، شيوه‌‌‌ها و اهداف جديدي مطرح مي‌‌شود تا خرسندي عمومي و تضمين رفاه و سلامت محيطي را نيز فراهم آورد. اين پژوهش كه برگرفته از يك طرح تحقيقاتي در دانشگاه اصفهان است، سعي دارد با اتكا به روش تحليل متن، ضمن كالبد‌شكافي نظريه‌‌ها و الگوهاي مكان‌‌گزيني و با طرح پارادايم ‌‌آينده‌‌‌پژوهي به‌عنوان جايگزين تفكر برنامه‌‌ريزي، بنيان فكري جديدي را باز‌‌تعريف كند. نتايج به‌دست‌آمده نشان مي‌‌دهد: ·  در آمايش كلاسيك، سود بيشتر، حداقل‌كردن هزينه و ‌‌تجزيه‌و‌‌تحليل بازار سه ركن تعيين‌‌كننده محسوبمي‌‌شوند. · روش‌‌هاي كيفي چون تحليل‌‌گفتمان و طرح پارادايم آينده‌‌‌پژوهي مي‌‌تواند افق جديدي را پيشِ‌‌‌روي محققان قراردهد كه با شيوه‌‌هاي كلاسيك، دستيابي به آن‌‌ها امكان‌‌پذير نبوده است. ·  مدل‌‌هاي SD، SWOT، AHPو ... شيوه‌‌هاي متفاوت تحليل‌‌هاي آمايشي را در پارادايم آينده‌پژوهي ارائه مي‌‌دهد.