تعيين ظرفيتِ تحمل و ردپاي اكولوژيكي در مقصدهاي طبيعت‌گردي (مورد شناسي: درياچه زريوار)

توسعه روزافزون گردشگري و افزايش تعداد گردشگران در طي دهه‌هاي گذشته، پيامدهاي جبران‌ناپذيري را براي مقصدهاي گردشگري به‌دنبال داشته است. در اين ميان، مقصدهاي طبيعت‌گردي به‌دليلِ ماهيت شكننده و توجه زياد گردشگران، بيش از جاذبه‌هاي ديگر آسيب ديده‌اند. اين موضوع توجه مديران و مسئولان را به مديريت بازديد‌كنندگان و كاهش اثرات ناشي از اين بازديد‌ها جلب كرده است. در سال‌هاي اخير‌، تكنيك‌هاي مختلفي در‌جهتِ مديريت اثرات بازديد‌كنندگان ارائه شده كه يكي از اين ابزارها «ظرفيتِ تحمل» ‌است. تاكنون به‌منظورِ تعيين ظرفيتِ تحمل جاذبه‌هاي گردشگري، روش‌هاي مختلفي ارائه شده است. يكي از اين روش‌ها، روش «ردپاي اكولوژيكي» است. اين روش ميزان استفاده از منابع و همچنين توليد مواد زائد را برحسبِ پهنه‌هاي زمين و آب موردِ‌نياز نشان مي‌دهد و در‌حالِ‌حاضر به‌صورتِ گسترده، به‌منظورِ سنجش پايداري حوزه‌هاي مختلف، موردِ استفاده قرار مي‌گيرد. در اين تحقيق با استفاده از مدل ردپاي اكولوژيكي، ظرفيتِ تحمل اكولوژيكيِ «درياچه زريوار» محاسبه شده است. در اين روش ابتدا ردپاي اكولوژيكي فعاليت‌هاي مصرفي گردشگران در پنچ گروه محاسبه و ردپاي اكولولوژيكي هر‌يك از فعاليت‌هاي مصرفي در انواع مختلف زمين تعيين شده است. در مرحله بعد، ظرفيتِ زيستي محاسبه‌شده با ردپاي اكولوژيكي مقايسه شد‌ و در‌نهايت با تعيين سطح ايمني اكولوژيكيِ درياچه زريوار، ظرفيتِ تحمل درياچه در سطوح مختلف ايمني مشخص شد. بر‌اساس محاسبات انجام‌شده، سرانه ردپاي اكولوژيكي بازديد‌كنندگان درياچه زريوار در سال 1393 كه تعداد ‌آن‌ها مطابق با برآوردهاي انجام‌گرفته حدود 860000 نفر ‌است، 0.0148321 هكتار جهاني و سرانه ظرفيتِ زيستي نيز 0.0170915 هكتار جهاني ‌است. هر‌چند كه ظرفيتِ زيستي درياچه از ردپاي گردشگران بيشتر است؛ اما به اين ‌دليل كه شاخص ايمني اكولوژيكي درياچه حدود 0.86 ‌است، درياچه در سطحِ ايمنيِ 3 و وضعيت ضعيف قرار دارد. محاسبات نشان مي‌دهد چناچه تعداد بازديد‌كنندگان بين 500000 تا 800000 نفر باشد، وضعيت درياچه مناسب و در سطح ايمني 2 قرار خواهد گرفت و چناچه تعداد بازديد‌كنندگان كمتر از 500000 نفر باشد، وضعيت درياچه خوب و در سطح ايمني 1 قرار خواهد گرفت.