تبلور وحدت شخصي در نظام فلسفي شيخ اشراق

بي‌شك يكي از مهم‌ترين مسائل فلسفي و عرفاني، شناخت وجود در نظام هستي است. در علم عرفان، وجود در نظام تكوين به ‌نحو وحدت شخصي لحاظ شده است. بدين‌معناكه وجود منحصر در حق‌تعالي است و ماسواي او اطوار و شئون وي محسوب مي‌شوند. مشهور قائلند اولين كسي كه وحدت شخصي وجود را در يك نظام‌واره علمي مطرح نمود، ابن ‌عربي است و سپس كساني مانند قونوي و قيصري و تركه و ابن‌ تركه و فناري و صدرالمتألهين به تبيين فلسفي آن پرداخته‌اند. ليكن نگارنده قائل است شيخ اشراق نخستين شخصي است كه پيش از همه به تبيين فلسفي وحدت شخصي وجود پرداخته است. اما پنداشت اصالت ماهيت از اعتباريت وجود در نظام اشراقي منجر به آن گرديد كه معارف عاليه شيخ اشراق از جمله تبيين وجدت شخصي وجود در حجاب اصالت ماهيت محجوب واقع شود. در اين مقاله با بررسي نظام اشراقي اثبات خواهد شد كه شيخ اشراق نخستين كسي است كه به تبيين وحدت شخصي وجود پرداخته است.