پيوندهاي معنايي معماري و موسيقي تأملي بر قدر مشترك معماري و موسيقي ايراني

موسيقي هنري است انتزاعي كه مي‌تواند در ايجاد رابطه با عالم معنا نقش داشته باشد و معماري هنري كاربردي است كه علاوه بر تأمين نيازهاي جسمي انسان، مي‌تواند پاسخ‌گوي نيازهاي روحي او نيز باشد و معاني متعالي را انتقال دهد. هر دو در وادي هنر داراي اشتراكاتي صوري و معنايي، يا به تعبير نگارندۀ اين مقاله، كمّي و كيفي هستند؛ به گونه‌اي كه بسياري تلاش كرده‌اند پيوند معماري و موسيقي را از طريق شناسايي تناظر ظاهري آثار معماري و موسيقي، عناصر ساختاري، مفاهيم مشترك اين دو، و با نسبتي كمتر از طريق بازشنايي اهداف، مقاصد، و معاني پسِ صورت آثار معماري و موسيقي نشان دهند. در اين مقاله در حين كوششي كه براي معرفي ويژگي‌هاي مشترك معماري و موسيقي، با رجوع به خصايص معماري و موسيقي ايراني، شده است، هدف اصلي شناسايي ويژگي‌هاي قدر مشترك اين دو از بعد كيفي است. در كنار مباحث نظري مربوط به اشتراكات و افتراقات معماري و موسيقي، در قالب يك تجربۀ مشترك، احتمالاً بيشتر مخاطبين تجربه‌اي شخصي از دريافت مشابهت‌هايي بين حال‌وهواي فضاي تجربه‌شده در معماري ايراني و فضاي حاصل از موسيقي ايراني داشته‌اند. از اين رو، در اين نوشتار براي بررسي آن‌ها، در ابتدا ضرورت شناسايي ويژگي‌هاي معماري و موسيقي و در حالت متمركزتر معماري و موسيقي اصيل ايران نمايان مي‌شود. در ادامه با بررسي دقيق‌تر، به ويژگي‌هاي كمّي مشترك بين آن دو، كه به واسطۀ آن‌ها در اين عالم تعين مي‌يابند، اشارۀ كوتاهي مي‌شود و سپس ويژگي‌هاي كيفي مشترك كه به دليل وجودشانْ معماري و موسيقي راهي به عالم معنا مي‌گشايند، با رويكردي تأويلي، استخراج مي‌گردد. در پايان نيز، مؤلفه‌هايي براي شناخت قدر مشترك معنايي معماري و موسيقي ايراني با اين دستاورد معرفي مي‌شود كه ميزان درك اين اشتراكات بسته به قدر وجودي هر انسان متفاوت خواهد بود.