تحليل محتواي نظريه‎هاي مبتني بر همكاري كسب‌وكارها با تأكيد بر كاركردهاي شبكه‎سازي

هدف: شبكه‎سازي، نوعي استراتژي سازماني براي كنشگران شبكه به‎شمار مي‎رود و كاركردهاي متعددي دارد. اين كاركردها كه با محوريت جريان منابع و اطلاعات آغاز مي‎شوند، در نهايت به منافع اقتصادي براي عناصر شبكه منجر خواهند شد. بر اين مبنا، نظريه‎هاي متعددي با همكاري‎هاي كسب‌وكار در قالب شبكه‎ها و پيوندهاي چندجانبه توجه كرده‎اند كه اين توجه براي درك كاركردها و مزاياي شبكه حائز اهميت است. در اين راستا، هدف اصلي تحقيق حاضر تبيين كاركردهاي شبكه‎سازي از زاويه ‎ديد شش نظريه شامل هزينه مبادله، ادغام و اكتساب، وابستگي منابع، نمايندگي، محوريت منابع و اتحادهاي استراتژيك بود. روش: اين مطالعه با رويكردي استقرايي و با استفاده از تحليل محتواي كيفي هدايت شد. با بهره‎گيري از تكنيك‎هاي نمونه‎گيري گلوله برفي و نظري، 41 عنوان مقاله با محوريت نظريه‎هاي نام‌برده انتخاب و به روش كيفي تحليل شدند. يافته‎ها: در رويكرد تحليل محتوا، پس از انتخاب واحد تحليل و واحدهاي معنايي، مضامين تبيين‎كننده كاركردهاي شبكه‎سازي تحت عنوان «كسب منابع و بهبود مزيت رقابتي»، «توسعه قدرت كنترلي و بهبود ساختار مديريتي» و «تعديل ظرفيت‎ها و متنوع‎سازي» در شركت‎ها شناسايي شدند. نتايج نشان داد، برخي از نظريه‎ها در خصوص ارتباط و شبكه، ديدگاه اقتصاديِ صرف داشتند، در حالي كه برخي ديگر با نگاهي چند بعدي به موضوع مد نظر پرداخته و مقولاتي همچون تعاملات و تنوع كنشگران را نيز مورد توجه قرار داده بودند. به‌طور كلي، نتايج نشان داد كه نظريه‌هاي ادغام و اكتساب و وابستگي منابع به‌طور مناسب‌تري مضامين تبيين‌كننده كاركردهاي شبكه‌سازي را توضيح مي‌دهند. نتيجه‎گيري: ديدگاه ادغام و اكتساب و نيز اتحادهاي استراتژيك از جمله نظريه‎هايي محسوب مي‎شوند كه به نقش‎هاي ارتباطي و اقتصادي شبكه‎ها به‎صورت آميخته و متوازن توجه كرده‎اند. به‎طور كلي، تحقيق حاضر براي انتخاب مقالات مورد مطالعه، به‎طور چشمگيري بر محتوا و بنيان‎هاي آن در تبيين نظريه‎هاي نام‌برده متمركز شد و بر اين اساس، ديدگاه‎هاي انتقادي مربوط به اين نظريه‎ها مورد توجه قرار نگرفت؛ از اين رو، لازم است در مطالعات آتي رويكردهاي انتقادي در اين باره مد نظر قرار گيرد.