دولت پهلوي، اصلاحات ارضي و نظريه توسعه روستو

اصلاحات ارضي مهم ترين برنامه تحول اجتماعي در زمان دولت پهلوي بود كه از اوايل دهه 1340 شمسي با جديت در دستور كار حكومت محمد رضا شاه قرار گرفت. شاه و دولت علي اميني كه مسئوليت اجراي اين طرح عمده را در اختيار داشت با الهام از افكار جامعه شناس برجسته آن عصر آمريكا يعني والت ويتمن روستو بدنبال پياده سازي نسخه غربي توسعه در ايران بودند. نظريه پنج مرحله اي خيز روستو كه مراحل چندگانه اي را براي توسعه و رشد كشورها تجويز مي كرد مدل پيشرفت كشورهاي غربي بود و دولت آمريكا براي جلوگيري از سقوط كشورهاي جهان سوم در ورطه ي كمونيسم زمان جنگ سرداز انتشار اين نظريه و عمل به آن در نقاط مختلف جهان حمايت مي كرد. بطور كلي اصلاحات ارضي در ايران سه مرحله را پشت سر گذاشت: 1 مرحله اول با تصويب لايحه قانوني اصلاحات ارضي مصوب دي 1340 شروع و به مدت 1 سال به طول كشيد. 2 با تصويب‌نامه 18 بهمن 1341 شروع و با تصويب‌نامه 3 اسفند 1343 به اجرا درآمد. 3 مرحله سوم از 1347 شروع و تا 1351 به طور رسمي پايان يافت. در تشريح اوضاع ايران در استانه اصلاحات ارضي بايد گفت كه شاه بعد از كودتاي 28 مرداد با فقدان مشروعيت در بيشتر سطوح حاكميت و معضلات سياسي و امنيتي بسياري دست و پنجه نرم مي كرد .