ناسيوناليسـم در آراء انديشمندان و متفكران اهل سنّت (مطالعۀ تطبيقي آراء متفكران شبه‌‌قاره هند با متفكران عرب)

ناسيوناليسم، ايده‌‌اي جديد است كه از انقلاب آمريكا و فرانسه در قرن هجدهم الهام گرفته‌‌است. وقتي كه از ناسيوناليسم در عصر مدرن بحث به ميان مي‌‌آيد، منظور نهضتي است كه به‌‌دنبال ايجاد يا تقويت احساس ملي در بين مردم است. احساسات ناسيوناليستي در كشورهاي مسلمان اغلب ريشه در مواجهه با قدرت‌‌هاي اروپايي در قرن نوزدهم و پس از آن دارد و در اين رابطه هواداران اسلام سياسي اغلب اعلام كرده‌‌اند كه «مليت يك مسلمان، ايمان اوست». بسياري از اين مسلمانان، ناسيوناليسم را به‌‌خاطر تفكيك جامعۀ اسلامي يا امت به واحدهاي جدا از هم تقبيح كرده و كاستي‌‌هاي آن را در مواجه با رقباي ديني و تمدني‌‌اش برشمرده‌‌اند. مقالۀ حاضر در همين راستا و با هدف بررسي انديشه‌‌هاي صاحب‌‌نظران اهل سنّت دربارۀ ناسيوناليسم انجام شده‌‌است. پژوهش حاضر با استفاده از روش كتابخانه‌‌اي و اسنادي به بررسي انديشه‌‌هاي صاحب‌‌نظراني مثل اقبال لاهوري، ابولاعلي مودودي، عبدالرحمن كواكبي، ساطع الحصري و مصطفي كامل پرداخته‌‌است. متفكراني مثل كواكبي، الحصري و كامل، علي‌‌رغم اعتقادات ديني‌‌شان، احساسات ناسيوناليستي را برجسته كرده‌‌اند و بر ويژگي‌‌هاي ناسيوناليستي مثل قوم و زبان تأكيد بيشتري دارند؛ ولي برعكس، متفكراني مثل اقبال لاهوري و مودودي بيشتر بر ويژگي‌‌هاي ديني تأكيد مي‌‌كنند و مخالف بحث‌‌هاي ناسيوناليستي هستند و بحث‌‌هاي ناسيوناليستي را علت اصلي افول تمدن اسلامي مي‌‌دانند.