ارزيابي كيفي ابعاد حسي فضا در بازارهاي تاريخي از منظر استفاده كنندگان (مطالعه موردي: بازار قزوين)

Qualitative Assessment of the Sensory Dimensions of Space in Historical Bazaars from the Users’ point of view(Case Study: Qazvin Bazaar

بيان مسئله ادراك عبارت است از تجربه حسي ما از دنياي پيرامون، كه مستلزم شناخت محرك هاي محيطي و اقدامات واكنشي به اين محرك هاست. معماري قلمرو چندگانه از تجارب حسي است كه متقابلا روي يكديگر تاثير مي گذارند و درون هم آميخته مي شوند و زمينه ادراك از يك فضا را فراهم مي آورند. در طول تاريخ، -بازارهاي سنتي ايران- با مجموعه اي وسيع از كاربري ها و بناهاي جنبي، مركز جنب وجوش شهرها و تعاملات اجتماعي بودند. اين بازارهاي سرپوشيده كه يادگار باارزشي از دوران قبل از مدرنيته هستند را مي توان برخلاف پاساژها و مراكز خريد معاصر، فضاهايي چند حسي دانست كه موجب ايجاد حس تعلق مكان در استفاده كنندگان از خود مي شدند. اهداف پژوهش پژوهش حاضر با توجه به اهميت نظام ادراكات حسي در ادراك فضايي و نقشي كه اين ادراك مي تواند بر فرآيند شناخت و رفتار بگذارد، به بررسي كيفي ابعاد حسي فضا از منظر مخاطبان در بازار قزوين مي پردازد. روش پژوهش جهت دستيابي به هدف تحقيق در جمع آوري داده ها از روش تاريخي-توصيفي و در تحليل آن ها از روش تحليلي-تطبيقي استفاده شده است. همچنين گرداوري اطلاعات از طريق مطالعات كتابخانه اي و بررسي هاي ميداني حاصل گشته است. نتيجه گيري نتايج تحقيق حاكي از آن است كه پاسخگويي مناسب به ابعاد مختلف نظام حسي در بازارهاي تاريخي باعث خلق محيطي چند حسي در عين حفظ تداخل دامنه حسي شده است. شناخت كيفي ابعاد حسي فضا در اين تحقيق مشخص كرد كه منظر بصري بيشترين نقش را در ادراك محيط داشته و به همراه منظر لمسي در طول روز تقريبا ثابت مي باشند. از سوي ديگر منظر صوتي و منظر شيميايي به عنوان دو محرك تاثيرگذار در غناي حسي محيط مطرح هستند كه نسبت به ساير محرك هاي محيطي تغييرات بيشتري در طول روز دارند.

Problem statement Perception is our sensory experience of the surrounding world and requires the recognition of environmental stimulus and responses to them. Architecture is a multiple realm of sensory experiences that mutually affect each other and are interconnected and provide an opportunity for perception of a space. Throughout history, “ Iranian traditional bazaars”, with a vast collection of land uses and adjacent buildings, were lively centers of cities, and social interactions. These covered bazaars, which are valuable relics from the pre-modern era, can be considered as multi-sensory spaces, unlike contemporary shopping malls and shopping centers, which make sense of belonging to a place among users. Research Objectives The present study attempts to qualitatively examines the senses cape components in the Qazvin Bazaar from the users’ viewpoint, considering the importance of sensory perception system in spatial perception and the role that this perception can play in the process of cognition and behavior. Research Method The present study is a historical-descriptive research in which the data were analyzed using analytical-comparative techniques. The data were collected using secondary (desk) study and field study. Conclusion The results indicate that proper responses to various aspects of the sensory system in historical bazaars have created a multi-sensory environment while maintaining the interference of sensory domain. The qualitative cognition of the sense’s cape components in the present study determined that the visual landscape has the greatest role in the perception of environment, and like the tacti escape, it is fixed during the day. On the other hand, the soundscape and smells cape are considered as two stimuluses affecting the sensory enrichment of the environment, which have more changes during the day than other environmental stimulus.