بررسي قرائت مصاحف منسوب به ائمه

يكي از منابع ارزشمند در بحث تاريخ قرآن، نسخ مخطوط قرآني است. اين منابع، اطلاعاتي درباره قرائت، عد الآي، قواعد املاي مصاحف و ... در زمان‌هاي مختلف به دست مي‌دهند. مصاحف كهن در بسياري از كتابخانه‌ها و موزه‌هاي جهان نگهداري مي‌شوند. برخي از آنها با تكيه بر ترقيمه (امضاي كاتب)، وقف‌نامه يا ديگر نشانه‌هاي موجود در مصحف، و يا به صورت شفاهي، به ائمه اطهار نسبت داده شده‌اند. در كتابخانه مركزي و گنجينه قرآن و نفايس موزه مركزي آستان قدس رضوي در مشهد، بيش از 20 قرآن خطي منسوب به ائمه اطهار وجود دارد. بررسي مصاحف از نظر اختلاف مصاحف، قرائت، عد الآي، قواعد املاء و دست‌خط، در كشف مكان و زمان تقريبي كتابت آنها موثر است و با كمك اين مولفه‌ها، مي‌توان به درستي يا نادرستي انتساب پي برد. اين پژوهش، به بررسي چهار مصحف منسوب موجود در كتابخانه آستان قدس رضوي كه بيش‌ترين تعداد صفحات را نسبت به ديگر مصاحف منسوب دارند، پرداخته و با بررسي مؤلفه‌هاي پيش‌گفته، نشان داده است كه انتساب اين مصاحف به ائمه اطهار صحيح نيست، بلكه ويژگي‌هاي دست‌خط و قواعد املاء، آنها را به زماني دورتر از قرن دوم باز نمي‌گرداند. با اين حال، دلايلي به اين انتساب منجر شده است؛ اين دلايل را مي‌بايست در خود مصحف و يا در فضاي حاكم بر دوره انتساب آن جستجو، و بر اين اساس احتمالاتي را مطرح كرد.