رويكردها و راهكارهاي سازگاري با تغيير اقليم از جنبه‌هاي مديريت آب كشاورزي و امنيت غذائي

تغيير اقليم پديده اي است كه بر اساس مطالعات و تحقيقات مختلف، در مناطق وسيعي از جهان و ازجمله كشور ايران در حال وقوع است. كشاورزي و توليدات گياهي از بخش هايي است كه از ابعاد مختلف تحت تأثير پديده تغيير اقليم قرار مي گيرد، هرچند خود مقوله توليد غذا بخصوص توليد پروتئين حيواني كه آب مجازي بالايي دارد، علاوه بر ساير عوامل اصلي (نظير توليد گاز گلخانه اي دي‌اكسيد كربن از منابع نفتي) براي رخداد اين پديده نيز سهيم بوده است. تغيير اقليم علاوه برافزايش دما و به‌تبع آن افزايش نياز آبي گياه موجب افت توليد محصولات كشاورزي نيز مي شود. لذا در شرايط كنوني، با توجه به بحران كمبود آب در كشور، براي مواجهه با اثرات تشديدكننده اين كمبود  ناشي از تغيير اقليم و همچنين تأمين امنيت غذايي جمعيت در حال رشد كشور، بايد بر سازگاري با تغيير اقليم تأكيد شود.  براي مواجهه با تغيير اقليم دو رويكرد توأم و كلي وجود دارد: 1- تسكين 2- سازگاري . تسكين تغيير اقليم به كاهش انتشار گازهاي گلخانه اي مربوط مي باشد درحالي‌كه هدف سازگاري در درجه اول ملايم نمودن اثرات غيرقابل اجتناب ناشي از تغيير اقليم است كه از طريق طيف گسترده اي از اقدامات در يك سيستم آسيب پذير مورد توجه قرار مي گيرد. در اين مقاله ابتدا ضمن مرور كاملي بر منابع علمي مختلف در جهان و كشور و همچنين مجموعه قوانين و اسناد بالادستي در حوزه‌هاي مرتبط با آب، آب كشاورزي و امنيت غذايي به معرفي و تشريح رويكردها و راهبردهاي مواجهه با تغيير اقليم از ابعاد تسكين و سازگاري با آن از جنبه هاي مديريت آب كشاورزي و امنيت غذايي پرداخته شده است. بر اساس طبقه‌بندي، راهبردها و راهكارهاي مرتبط با سازگاري با تغيير اقليم در بخش مديريت آب كشاورزي مي‌تواند معطوف به حوزه‌هاي زير باشد:1- راهبردها و راهكارهاي مرتبط با كاهش در كاربرد آب حين آبياري، 2- راهبردها و راهكارهاي مرتبط با حفاظت از آب و جلوگيري از تبخير زياد از سطح خاك 3-راهبردها و راهكارهاي مرتبط با افزايش توليد (افزايش صورت كسر شاخص بهره‌وري آب) 4-راهبردها و راهكارهاي كاهش ريسك اقتصادي از طريق ايجاد تنوع در منابع درآمدي كشاورزان، بيمه محصولات كشاورزي، پرداخت يارانه، پرداخت مشوق‌ها و غيره و 5-راهبردها و راهكارهاي ايجاد سيستم هاي پيش‌آگاهي و آموزش و ظرفيت‌سازي شيوه هاي سازگاري با تغيير اقليم براي كشاورزان. به‌هرحال بر اساس نتايج و تجارب جهاني و از جنبه هاي راهبردي و صرفاً از لحاظ نسبت سود به هزينه، راهكارها و اقدامات سازگاري با تغيير اقليم در حوزه مديريتي در كوتاه‌مدت كم‌هزينه‌تر و اثرگذارتر از راهكارهاي سازه اي و حتي راهكارهاي زراعي هستند.