آبياري با فاضلاب تصفيه‌شده خانگي: چالش‌ها و فرصت‌ها

با توجه به كمبود منابع آب، كاهش بارندگي هاي ساليانه و رشد بي‌رويه جمعيت و گسترش صنايع و كشاورزي، استفاده از آب‌هاي بازيافتي درواقع يكي از راهكارهاي مقابله با بحران كمبود آب است كه امري ضروري و اجتناب‌ناپذير است. به‌منظور آگاهي از تأثير پساب شهري بر كلزا و ويژگي هاي شيميايي خاك، يك آزمايش زراعي با شش تيمار آبياري در قالب بلوك‎هاي كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا شد. تيمارهاي آبياري عبارت بودند از: 1 آبياري كامل با پساب (100 درصد پساب)، 2 سه نوبت آبياري با پساب و يك نوبت آبياري با آب چاه (75 درصد پساب)، 3 يك نوبت آبياري با پساب و يك نوبت آبياري با آب چاه (50 درصد پساب)، 4 يك نوبت آبياري با پساب و سه نوبت آبياري با آب چاه (25 درصد پساب)، 5 آبياري با آب چاه (صفر درصد پساب)، 6 آبياري با آب چاه همراه با كود شيميايي. اين تحقيق در مزرعه نمونه آستان قدس رضوي واقع در شرق شهر مشهد در خاكي با بافت سيلتي‌لوم در نزديكي تصفيه‌خانه آستان قدس اجرا شد. نتايج نشان داد كه اختلاف عملكرد دانه كلزا در تيمارهايي كه با پساب بيشتري آبياري شده بودند نسبت به تيمارهايي كه با پساب كمتري آبياري شده بودند. درواقع تيمارهايي كه با پساب بيشتري آبياري شده بودند به دليل وجود مواد غذايي در آب آبياري، عملكرد بيشتري نسبت به ساير تيمارها داشتند. ميزان فلزات سنگين، شوري خاك، درصد ازت، فسفر قابل‌جذب و مواد آلي در تيمارهايي كه با پساب بيشتري آبياري شده بودند، افزايش جزئي نشان داد ولي در سطح 5 درصد معني‌دار نبود. اين افزايش تدريجي عناصر در خاك، مي تواند به عنوان يك چالش اساسي در استفاده از فاضلاب تصفيه‌شده در درازمدت مطرح باشد. فرصت هاي حاصل از آبياري با استفاده از پساب شامل: مقابله با مشكل كمبود آب، جلوگيري از آلودگي محيط‌زيست و منابع آب سطحي و زيرزميني، دوام بيشتر منابع آب با كيفيت بالا، افزايش عملكرد محصول، صرفه‌جويي در هزينه مصرف كودهاي شيميايي و توسعه سطح زير كشت آبي بود.