تحليلي بر مشكلات و موانع توسعه آبياري تحت‌فشار

كاهش منابع آبي، تغيير تدريجي سهم مصارف آب در بخش كشاورزي به ديگر بخش‏هاي مصرف و جايگزيني كشت گياهان با ارزشِ بالاتر نسبت به گياهان راهبردي، شرايط را به سمت ناامني غذايي سوق مي دهد. عدم بهره‌وري مناسب از آب و افزايش سرانه آب براي هر نفر به‌مرورزمان منجر به خشك شدن رودخانه‌ها، درياچه‌ها و همچنين افت سطح آب زيرزميني شده است. گرچه استحصال آب‏هاي زيرزميني در كوتاه‌مدت در توليد غذا مؤثر واقع مي‌شود، اما ادامه آن در درازمدت پايدار نخواهد بود. امروزه افت سفره‏هاي آب زيرزميني در بسياري از نقاط جهان، كشت آبي را غيراقتصادي نموده است. يكي از رويكرد‌هاي گذشته در افزايش توليد، افزايش سطح زير كشت اراضي تحت آبياري بود. اين مهم درگذشته تنها با تأمين آب از منابع زيرزميني يا با مهار آب‌هاي سطحي به اجرا درآمد. در شرايط حاضر يكي از راهبردهاي بسيار مهم در رفع فقر و گرسنگي استفاده بهينه تر از آب‌هاي موجود است. براي تحقق اين مهم راه‌حل‌هاي مختلفي ممكن است پيشنهاد گردد، ولي به‌طوركلي دو راه‌حل عمده را بايستي موردتوجه قرارداد. افزايش توليد با حفظ منابع آبي موجود (مديريت زراعي) و حفظ توليد موجود اما با مصرف آبِ كمتر (مديريت آبياري)، دو گزينه‌ي مهم ارتقاء بهره‌وري آب مي‌باشند. يكي از روش‌هاي مؤثر در استفاده بهينه تر از آب كاربرد روش‌هاي آبياري تحت‌فشار است. برنامه‌ريزان اجرايي كشور در تلاش هستند تا هرساله بر وسعت زمين‌هاي آبياري تحت‌فشار باهدف استفاده بهينه تر از آب بيافزايند. با توجه به شرايط اقليمي و كمبود منابع آب در كشور كه به‌تدريج آبستن حوادث متعددي شده است، توسعه سامانه هاي نوين آبياري تحت فشار به‌عنوان يكي از راهكارهاي مؤثر در تعديل شرايط بحراني آب در نقاط مختلف كشور در دستور كار جدي متوليان بخش كشاورزي قرارگرفته است؛ اما بررسي ها حكايت از اين مطلب دارد كه عليرغم تدوين برنامه ها و حمايت هاي دولت براي توسعه اين روش ها و صرف بودجه هاي بسيار كلان، متأسفانه روند توسعه و همچنين اثربخشي سامانه ها رشد مناسبي نداشت. ازاين‌رو بررسي و شناسايي علل عدم توسعه و نيز موانع رو به رشد جهت بازبيني و تصحيح برنامه ها و سياست هاي كلان كشوري و ارائه راهكارهاي مستدام جهت توسعه ي روش هاي نوين آبياري در كشور امري ضروري تلقي مي گردد.