تحليل سلسله مراتب شهري و متعادل سازي توزيع فضايي جمعيت كانون هاي شهري استان گيلان

سلسله مراتب شهري از نظر كمي بهترين شكل سازماندهي فضاست. زيرا باعث توزيع فعاليت ها و خدمات در سطح جامعه، طبقه بندي متعادل، عملكردها و پيدايش روش هاي مختلف زندگي در محيط هاي گوناگون جغرافيايي مي شود. نظام توزيع جمعيت در استان گيلان متعادل نيست و شكل اسكان و استقرار جمعيت و شهرها تصوير مناسبي را بدست نمي دهد. هدف پژوهش حاضر تحليل نظام سلسله مراتب شهرهاي استان گيلان به منظور متعادل سازي توزيع فضايي مي باشد. روش تحقيق به كار رفته توصيفي   تحليلي و روش جمع آوري اطلاعات روش كتابخانه اي بوده است. با مطالعه سلسله مراتب شهري استان گيلان طــي سال هاي 1355 تا 1395 مشخص گرديد كه شهر رشت به عنوان مركز استان گيلان و كلان شهر ناحيه اي با داشتن 42.41 درصد از جمعيت شهري استان در سال 1395 در قالب نخست شهر نقش غالب خود را نشان داده و در حال حاضر همه شاخص‏هاي: جغرافيايي، اجتماعي، اقتصادي،‌ سياسي،‌ فرهنگي  و... به سود اين شهر و به زيان كانون هاي زيستي كوچك آن است. ضمن اين كه تمركز جمعيت در آن مشكلات فراوان اجتماعي و فرهنگي از قبيل: مشكل مسكن، گراني زمين، اجاره خانه، ازدحام ترافيك، نارسايي در خدمات و بالاخره طيف گسترده‏اي از آلودگي هاي زيست محيطي را به دنبال داشته است. اين شهر به لحاظ داشتن زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي مناسب، مهاجرين مختلف را از مناطق پيراموني خود جذب كرده و سلسله مراتب شهري استان را از قانون مرتبه اندازه دور كرده است؛ به نحوي كه در سال 1355 جمعيت اولين شهر (رشت) 3.41 برابر دومين شهر (انزلي) بوده است. در سال 1395 جمعيت شهر رشت 5.73  برابر جمعيت شهر دوم (انزلي) است. با مشخص شدن تغييرات جمعيت و رتبه شهرهاي استان در سال هاي گذشته و اثرات آن بر نظام نامتعادل توسعه مراكز شهري، تمركزگرايي و تسلط تك شهري در نظام شهري استان لازم است تا تدابيري به منظور ساماندهي فضايي مراكز شهري و توزيع متعادل جغرافيايي جمعيت متناسب با امكانات و محدوديت‏ها و مزيت‏هاي نسبي هر منطقه و با توجه به سياست هاي آمايش سرزمين و اصلاح توسعه فضايي كانون‏هاي شهري آن صورت گيرد. تمركزگرايي از شهر و منطقه رشت و توجه به شهرهاي كوچك و متوسط استان از مهمترين رهيافت هاي اين پژوهش است.