درآمدي بر اصول تفسير اجتماعي عقلي قرآن

جريان تفسير اجتماعي عقلي، يكي از جريان‌هاي معاصر در تفسير قرآن است كه بررسي اصول نظري و عملي آن از نگاهي اجتهادي و با تكيه بر تجربه‌هاي تفسيري اهميت دارد. از اين منظر، اصول نظري و عملي چندي را مي‌توان به ادله ديني مستند ساخت. از جمله اصول نظري تفسير اجتماعي عقلي عبارت‌اند از: نقش آفريني ابعاد اجتماعي انسان در مقاصد هدايتي قرآن، امكان استخراج ديدگاه‌هاي هدايتي قرآن در مسايل اجتماعي، نقش و نسبت ادله نقلي و عقلي در تفسير  اجتماعي. نيز اصول عملي زير: شناخت مسائل و مفاهيم اجتماعي، بررسي مفاهيم اجتماعي قرآن، توجه به اصول توسعه دلالي قرآن، جست‌وجوي شواهد روايي مرتبط و بالاخره عقلانيت اجتهادي در تحليل‌هاي اجتماعي از آيات. در مقاله پيش رو اين اصول متكي به تجارب گذشته و به روشي تحليلي استنباطي مبتني بر مباني كلامي و متون ديني، بررسي مي‌شوند. به نظر مي‌رسد اين بررسي به دليل تكيه بر روش تفسير اجتهادي مي‌تواند با رويكردي تجويزي براي رسيدن به تفسير مطلوبي از قرآن با توجه به ابعاد اجتماعي و با نگاه عقلي همراه باشد و زمينه‌هاي ورود ضابطه مند به تفسير عقلي اجتماعي قرآن را فراهم آورد.