بررسي رابطه فرهنگ سازماني و مديريت دانش در كتابخانه‌هاي دانشگاهي (نمونه پژوهش: دانشگاه شهيد چمران اهواز)

اين پژوهش با هدف بررسي رابطه فرهنگ سازماني و مديريت دانش در كتابخانه‌هاي دانشگاه شهيد چمران اهواز انجام شد. اين پژوهش، كاربردي، و از نوع تحقيقات آميخته همزمان است. در بخش كيفي اين پژوهش از رويكرد پديدارشناسي جيورجي تبعيت شده است. براي گردآوري اطلاعات كيفي از مصاحبه‌هاي اكتشافي نيمه ساختاريافته استفاده شده كه به صورت رو در رو انجام شده است. نمونه آماري در اين بخش به شيوه نمونه گيري هدفمند از نوع موارد خاص استفاده شده است و نمونه گيري تا اشباع نظري ادامه يافت و با  15 نفر از مديران و كاركنان كتابخانه هاي دانشگاه شهيد چمران اهواز مصاحبه انجام شده است. از يادداشت‌برداري و ضبط‌ صوت نيز براي ثبت اطلاعات مبتني بر پروتكل مصاحبه طراحي شده توسط محققان استفاده شده است. براي بررسي اعتبار سازه ابزار از روش سه سويه‌سازي داده‌ها استفاده شده است. اعتبار دروني بر پايه انتخاب نمونه‌اي هدفمند و براساس تشريح انبوه و غني داده‌ها يا پرمايگي اطلاعات و طولاني كردن فرايند مصاحبه‌ها براي فهم عميق موضوع، بررسي شده است. براي دقت و استحكام داده‌ها، مقبوليت، امكان انتقال و اعتماد داده‌ها، مورد بررسي قرار گرفت. داده‌هاي كيفي به روش استقرايي تجزيه و تحليل شده است. بخش كمي اين پژوهش، توصيفي ـ همبستگي است. جامعه آماري شامل تمام مديران و كاركنان كتابخانه هاي دانشگاه شهيد چمران اهواز به تعداد 47 نفر است كه به دليل محدود بودن جامعه، همه اين افراد به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. در اين بخش اطلاعات مورد نياز از طريق دو پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازماني (كامرون و كوئين، 1996) و پرسشنامه مديريت دانش (لاوسون، 2003) جمع‌آوري شد. روايي ظاهري و محتوايي پرسشنامه ها توسط پنج نفر از استادان رشته علم و اطلاعات شناسي با سابقه بيش از پنج سال سنجيده و مناسب ارزيابي شده است. براي سنجش پايايي از آلفاي كرونباخ استفاده شده كه به ترتيب 0.92 براي پرسشنامه فرهنگ و 0.72 براي پرسشنامه مديريت دانش به‌دست آمده است. با توجه به عادي بودن داده‌ها براي بررسي معني‌داري رابطه‌ها از ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد و داده‌ها با استفاده از نسخه 24 نرم‌افزار spss تجزيه و تحليل شده است. يافته‌ها نشان داد فرهنگ حاكم بر كتابخانه‌ها فرهنگ سلسله مراتبي است؛ بين اين نوع فرهنگ با مديريت دانش رابطه معنا‌داري وجود ندارد؛ اما بين فرهنگ قبيله‌اي يا گروهي، فرهنگ بازاري و فرهنگ وضعيت سالار با مديريت دانش رابطه معناداري هست. هم چنين، نتايج همبستگي نشان داد كه فرهنگ سازماني گروهي بيشترين همبستگي را با مديريت دانش دارد. پيشنهاد مي‌شود بستر لازم براي تغيير فرهنگ سلسله مراتبي حاكم بر كتابخانه‌هاي مورد مطالعه به فرهنگ گروهي ايجاد شود تا پياده‌سازي مديريت دانش در اين كتابخانه‌ها با موفقيت بيشتري همراه باشد. بخش كمي اين پژوهش از نوع تحقيقات توصيفي ـ همبستگي مي‌باشد. جامعه آماري شامل كليه مديران و كاركنان كتابخانه هاي دانشگاه شهيد چمران اهواز به تعداد 47 نفر است كه به دليل محدود بودن جامعه همه اين افراد به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. در اين بخش اطلاعات مورد نياز از طريق دو پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازماني (كامرون و كوئين ، 1996) و پرسشنامه مديريت دانش (لاوسون ، 2003) جمع‌آوري گرديد. روايي ظاهري و محتوايي پرسشنامه ها توسط 5 نفر از اساتيد رشته علم و اطلاعات شناسي با سابقه بالاي 5 سال سنجيده و مناسب ارزيابي شده است و براي سنجش پايايي از آلفاي كرونباخ استفاده شده است كه به ترتيب 0.92 براي پرسشنامه فرهنگ و 0.72 براي پرسشنامه مديريت دانش به‌دست آمده است. با توجه به نرمال بودن داده‌ها، براي بررسي معني‌داري رابطه‌ها از ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد و داده‌ها با استفاده از نسخه 24 نرم‌افزار spss تجزيه و تحليل شده است. يافته‌ها نشان داد فرهنگ حاكم بر كتابخانه‌ها فرهنگ سلسله مراتبي است، بين اين نوع فرهنگ با مديريت دانش رابطه معنا‌دار وجود ندارد، اما بين ( فرهنگ قبيله‌اي يا گروهي، فرهنگ بازاري و فرهنگ وضعيت سالار) با مديريت دانش رابطه معنادار است. همچنين، نتايج همبستگي نشان داد كه فرهنگ سازماني گروهي بيشترين همبستگي را با مديريت دانش دارد. پيشنهاد مي‌شود بستر لازم براي تغيير فرهنگ سلسله مراتبي حاكم بر كتابخانه‌هاي مورد مطالعه به فرهنگ گروهي ايجاد شود تا پياده‌سازي مديريت دانش در اين كتابخانه‌ها با موفقيت بيشتري همراه باشد.