توسعۀ بدون برنامۀ گردشگري و تأثير آن بر محيط ‌زيست درياچه‌ها (مطالعه موردي درياچه گهر لرستان)

اكوتوريسم فرصت اقتصادي و شايان تأملي براي مناطق است. درياچۀ گهر و اشترانكوه با تنوع زيستي ويژه يكي از آثار يخچالي ايران و از نقاط مهم اكوتوريسمي لرستان است. آستانۀ پايين آسيب‌پذيري، شرايط نامناسب زيست‌محيطي و گردشگري درياچه و اعتقاد به نقش مديريت ريسك در برنامه‌ريزي توسعۀ فضايي ضرورت‌هاي اين پژوهش هستند. اين تحقيق با روش تجزيه‌وتحليل حالت‌هاي شكست و تأثيرات آن بر محيط‌ زيست (EFMEA) انجام گرفت و هدف آن شناسايي، رتبه‌بندي و مقايسۀ مهم‌ترين ريسك‌هاي زيست‌محيطي و ريسك‌هاي ناشي از گردشگري در منطقه است. اين تحقيق مي‌تواند زمينه‌ساز كاهش يا حذف اثرهاي مخرب انساني و طبيعي و كمك به برنامه‌ريزي توسعۀ فضايي در اين محيط شود. براي اين منظور ابتدا مهم‌ترين ريسك‌هاي منطقه، شناسايي و براساس سه متغير: «احتمال وقوع، شدت وقوع و گستردگي اثر» مقادير عددي هر ريسك تعيين شد. براساس دامنۀ تغييرات، رده‌ها در پنج دسته رتبه‌بندي شدند. نتايج نشان داد كه از بين ريسك‌هاي زيست‌محيطي منطقه، سه ريسك «آسيب‌هاي ناشي از تعداد گردشگران، تردد موتورسيكلت‌ها و رشد نيزارها» با ميانگين 7/86 در اولويت اول يا ريسك بي‌نهايت قرار دارند. در ريسك‌هاي ناشي از گردشگري نيز «تعداد زياد گردشگران، محدوديت فصل گردشگري و نوع تردد و مسير پياده‌روي» سه موردي هستند كه با ميانگين 7/86 در رتبۀ اول قرار دارند. از اين‌رو براساس ضرورت اقدام متقابل اين ريسك‌ها نيازمند برخورد فوري و اقدامات سريع اصلاحي و ممنوع‌كننده‌اند. از بين مجموعۀ ريسك‌هاي اولويت يك، ريسك «تعداد زياد گردشگران» در هر دو دستۀ «ريسك‌هاي زيست‌محيطي» و «ريسك‌هاي ناشي از گردشگري» مشترك است و در نتيجه به‌عنوان مهم‌ترين تهديد منطقه، نيازمند برخورد فوري، برنامه‌ريزي و كنترل جدي است.